232 สืบโยดสาวย่าน
แก้ปั ญหาและมีการพั ฒนาจนเป็นแบบอย่างของการพึ่งตนเองได้ เป็นอย่ างดี
ผลิตแบบเศรษฐกิจพอเพี ยงที่เกาะแรต (ชวน เพชรแก้ ว และมาโนชย์ นวลสระ,
2547) บทความนี้กล่าวถึง เกาะแรตเกาะเล็ กๆ แห่งหนึ่งในอ�ำเภอดอนสั ก จังหวัด
สุราษฎร์ธานี เดิมเกาะนี้มีทรัพยากรที่อุดมสมบูรณ์ เป็นแหล่งจับสัตว์น�้ ำที่ส�ำคัญ
การก่อตั้งชุมชนสันนิษฐานว่าเกิดขึ้นในต้นสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ มีชาวจีนไหหล�ำ
จ� ำนวนหนึ่งอพยพเข้ามาตั้งถิ่นฐานที่นี่มีหลักฐานที่ส�ำคัญ คือ ศาลเจ้ากวนอู และ
ศาลเจ้าแม่ทับทิม เดิมชาวบ้านที่นี่มีความเป็นอยู่ที่เรียบง่าย ชาวบ้านส่วนใหญ่มี
อาชีพจับสัตว์น�้ำ นอกจากนี้ยังมีโรงโป๊ะส�ำหรับเป็นที่พักพิงของผู้คนไร้ที่ อยู่ แต่ใน
ปัจจุบันการประกอบอาชีพประมงเริ่มฝืดเคือง ท�ำให้ชาวบ้านต้องออกไปจับสั ตว์
น�้ำในพื้นที่ไกลๆ ไม่ค่อยคุ้มกับการลงทุน กลุ่มสตรีจึงรวมตัวกันผลิตอาหารทะเล
แปรรูป เช่น หมึกแว่น หมึกอบ และกะปิจากกุ้ งเคย มีคุณภาพเป็นที่นิยมอย่าง
แพร่หลาย ท�ำให้ชาวบ้านสามารถด�ำรงตนอยู่ในภาวะปัจจุบันอย่างปกติสุขแม้จะ
ไม่เหมือนสภาพเดิมก็ตาม บทเรียนจากป่าพรุถึงป่าชายเลน : ชุมชนบ้านท่าพรุ
(พญอม จันนิ่ม, 2547) บทความนี้กล่าวถึ ง ทรัพยากรของชุมชนบ้านท่าพรุ หมู่ที่
5 ต�ำบลเขาทอง อ�ำเภอเมือง จังหวัดกระบี่ ว่าในอดี ตเคยเป็นพื้นที่ที่อุดมสมบูรณ์
ครั้นเมื่อถูกบุ กรุกโดยพวกนายทุนได้ เข้าไปหาผลประโยชน์ด้วยการตัดไม้โกงกาง
น�ำไปเผาถ่าน การขายที่ให้กับพวกนายทุนประกอบกั บการได้สัมปทานส่งผลให้
พื้นที่ป่าชายเลนบ้านท่าพรุเสื่อมสภาพความอุดมสมบูรณ์ลงไปเรื่อยๆ ด้วยเหตุดัง
กล่าว ผู้ น�ำหมู่บ้านและชาวบ้านในพื้นที่ แห่งนี้จึงร่วมใจจัดตั้งโครงการราษฎรอาสา
พิทักษ์ป่าท่าพรุ ร่วมมื อร่วมใจกับนักพัฒนา นักเรี ยน นักศึกษา นักวิชาการ และ
สื่ อมวลชน เพื่ออนุรักษ์ ผืนป่าแห่งนี้ให้กลับมาสมบูรณ์อีกครั้งใช้หลัก 3 ประการ
คือ การจัดการองค์ความรู้ การใช้ต้นทุนทางสั งคมและวัฒนธรรมกล่อมเกลา และ
มีระบบภาคีเครือข่าย โครงการดังกล่าวส่งผลให้พื้นที่แห่งนี้กลับมาอุดมสมบูรณ์ อีก
ครั้ง และเมื่ออายุสั มปทานหมดไปชาวบ้านได้ขยายพื้ นที่อนุรักษ์ท�ำให้มีผืนป่ ากลับ
มาอุดมสมบูรณ์อีกครั้ง เกาะยาวน้อยชุมชนมุสลิม : ชมรมชาวประมง พื้ นบ้านพลิก
ฟื้นวิกฤตอ่าวพังงา (ปริญญา ปานชาวนา, 2547) บทความนี้กล่าวถึง เกาะยาวน้อย
ซึ่งตั้งอยู่บริเวณกลางอ่าวพังงาฝั่งอันดามัน ประชากรส่วนใหญ่เป็นชาวไทยมุสลิมแต่