18 สืบโยดสาวย่าน
การแต่งงานกับนางไม้ ความเชื่อของชาวไทยเชื้ อสายจีน สถาปัตยกรรมของกุฏิ
และความเชื่อ และความเชื่อพิธีกรรมการใบ้หวย ด้านวิธีวิทยาของงานความเชื่อ
และวัฒนธรรมประเพณี ส่วนใหญ่ ใช้วิ ธีการการรวบรวมข้ อมูลจากเอกสาร
การสังเกต การสนทนากลุ่ม การสัมภาษณ์ จากผู้ประกอบพิธีกรรม และผู้ที่เกี่ยวข้อง
ดูการปฏิบัติจริง และได้จากบันทึกข้อมูลในรูปวีดีทัศน์ ข้อมูลดังกล่าวส่วนใหญ่น�ำ
มารวบรวมเรียบเรียงเป็นหน่วยของความรู้ แต่บางเรื่ องน�ำมาศึกษาวิ เคราะห์ให้เห็น
รายละเอียดของความเชื่อและพิธีกรรมนั้นๆ และความสัมพันธ์กั บวิถีชีวิตของ
ชาวบ้าน เรื่ องที่น�ำทฤษฎีมาใช้ในการศึกษายังมีน้อย มีเพียงเรื่ องเดียวเท่านั้นที่
ศึกษาโดยใช้มานุษยวิทยาวัฒนธรรม เป็นงานที่ศึกษารูปแบบ ความเชื่อ ความหมาย
และสัญลักษณ์ของประเพณี รวมทั้งศึกษาปัจจัยและเงื่อนไขในการประกอบพิธีกรรม
ตลอดจนความสัมพั นธ์ระหว่างผู้ประกอบพิธีกรรม เป็นงานที่สะท้อน ความเชื่อ อัน
เกิดจากนับถือวิญญาณบรรพบุรุษ จึ งเป็นการกระท�ำเพื่อตอบสนองความต้องการ
ที่พึ่งทางใจ เพื่อตอบโต้ กับการเปลี่ยนแปลงทางสังคม ศาสนา ช่วยลดความขัดแย้ง
ในเชิงอุดมคติของศาสนาระหว่างศาสนาพุทธแบบชาวบ้านกั บศาสนาอิสลาม
แบบชาวบ้าน วิธีการศึกษาดังกล่าวท� ำให้งานชิ้นนี้น่าสนใจ และมีความหมายต่อ
สั งคม แต่งานในลักษณะดังกล่าวนี้มีน้อยมาก ส�ำหรับกลุ่มดนตรีและการละเล่นมี
สาระครอบคลุมเกี่ยวกับงานที่เป็ นความรู้ทั่วไป และผลงานที่พยายามศึกษาเจาะลึก
ในบางด้าน ผลงานศึ กษากลุ่ มนี้ครอบคลุมถึงดนตรีและการละเล่นทั้ งของชาว
ไทยพุทธและชาวไทยมุสลิม ผลงานศึกษาของชาวไทยพุทธ ได้แก่ ส่วนงานศึกษา
เกี่ยวกับหนังตะลุง โนรา ลิ เกป่า เพลงบอก เพลงนา ค�ำตัก โต๊ะครึม สวดมาลัย
ปืด และกาหลอ ส่วนของชาวไทยมุสลิม ได้แก่ รองแง็ง ลิเกฮูลู กรือโต๊ะ มะย่ง ซี ละ
บานอ และโนราแขก อีกทั้งรวมถึงดนตรีของชนกลุ่มน้อยซาไก วิธีการศึกษาของ
กลุ่มนี้เป็นวิธีเดียวกันกับกลุ่มความเชื่อและวัฒนธรรมประเพณี คือเป็นงานศึกษา
ที่หาค�ำตอบระดับลึ กในแง่มุมใดแง่มุมหนึ่งด้วยการวิเคราะห์ แม้มีรายละเอียด
กว้างขวางมากขึ้นก็จริง แต่นัยที่ลึกซึ้งเพื่อค้นหาความหมายทางวัฒนธรรม พื้นที่
ทางวัฒนธรรม การช่วงชิงทางวัฒนธรรมยังมิได้ศึกษากันนัก ผลของการศึกษาจึง
ยังคงตอบค�ำถามพื้นๆ ทั่วไปที่มองไม่เห็นพลวัตในงานดังกล่าว มีผลงานศึกษาที่