งานวิจัยวัฒนธรรมภาคใต้ 23
การศึกษาเกี่ยวกับการจัดการสิ่งแวดล้อมชุมชนแออัด การจัดการป่าชุมชน การ
ฟื้นฟูป่าชายเลน การจัดการประมงพื้นบ้าน ฯลฯ งานที่โดดเด่ น คือ การการจัดการ
ทรัพยากรประมงของชุ มชนประมงขนาดเล็ก ซึ่งเป็ นการศึกษารูปแบบกิจกรรมของ
ชุมชนในการจัดการทรัพยากรประมงและการมีส่วนร่วมของชาวบ้าน ที่ได้รับความ
เดือดร้อนในการท�ำการประมงชายฝั่งขนาดเล็ก เนื่องจากการปล่ อยน�้ำเสียลงสู่ทะเล
และการใช้เครื่องมื ออวนรุนในการจับสัตว์น�้ำ ชุมชนได้ร่วมกันแก้ปัญหาโดย มี
หน่วยงานภาครัฐให้การสนับสนุ น และสร้างผู้น�ำอย่ างไม่เป็ นทางการจากวิกฤต
ปัญหา นอกจากนี้ยังใช้ความสัมพันธ์เชิงเครือญาติในการขับเคลื่อนกิ จกรรมของ
กลุ่ม ในด้านการจัดการทรัพยากร เป็นการน�ำเสนอภาพวิถีชีวิตชาวบ้านจากสังคม
ชนบทสู่สังคมสมัยใหม่ๆ ที่รวมกลุ่มกันต่อสู้กับปัญหาจนประสบความส�ำเร็จ ท� ำให้
งานด้านนี้มีความโดดเด่นมาก เพราะนอกจากน�ำเสนอบริบทชุมชนที่เป็ นฐานส�ำคัญ
ในการอยู่รอดของชุมชนแล้ว ยั งเสนอแนวทางการแก้ปัญหาจนกลายเป็นต้นแบบใน
การแก้ปัญหาการจัดการทรัพยากรให้แก่ชุมชนอื่น งานที่ว่านี้ได้แก่ การศึ กษาชุ มชน
ที่มีการจัดการแบบพึ่งตนเอง การแก้ปัญหาทางสังคม ที่มีสาระเกี่ยวกับ ปัญหาสตรี
และเด็ก เป็นต้น วิธีวิทยาที่ใช้ส่วนใหญ่ใช้การรวบรวมข้อมูลจากเอกสาร เก็บข้อมูล
ภาคสนามด้วย วิธีสัมภาษณ์ น� ำข้อมูลมาวิเคราะห์ หาค่าทางสถิติ และน�ำเสนอ
ข้อมูลด้วยการพรรณนาวิเคราะห์ ผลการศึกษาส่วนใหญ่มีความคล้ายคลึงกัน คือ
กล่าวถึงปัญหาที่ เกิดขึ้น ที่มาของปัญหา ปัจจัยที่ท�ำให้เกิดปัญหา และผลกระทบ
ของปัญหา สิ่งที่อ่ อนด้อยในงานกลุ่มนี้ คือ ขาดการน�ำเสนอแนวทางในการแก้ปัญหา
งานกลุ่มนี้จึงเป็นการน�ำเสนอผลเชิงปรากฏการณ์มากกว่ าการให้ข้อมูลในระดั บลึก
ที่สามารถน� ำมาใช้เป็นแนวทางในการแก้ปัญหาได้ เช่น การศึกษาปัญหาสตรีหลัง
ออกจากการท�ำงานในโรงงานอุตสาหกรรมอาหารทะเล ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการ
กระท�ำผิดทางเพศของเด็ กและเยาวชน เป็นต้น ส�ำหรับงานเกี่ยวกับปัญหาสังคมที่
ได้รับความสนใจมากหนีไม่พ้นปัญหาเกี่ยวกับความรุนแรงในสามจังหวัดชายแดน
ภาคใต้ ซึ่งส่วนใหญ่สะท้อนสภาพปัญหาสังคมและเหตุการณ์ที่เกิ ดขึ้น เช่น บันทึก
ประชาชนมุสลิมในจังหวัดชายแดนภาคใต้ และกลยุทธ์ในการแก้ปัญหา เป็นต้น