งานวิจัยวัฒนธรรมภาคใต้ 17
ที่ใช้การวิเคราะห์และการตีความเป็นหลัก สาระของงานช่วยให้เห็นการผลิต และ
กระบวนการเรียนรู้ของชุมชน งานวิทยานิพนธ์ที่โดดเด่น ซึ่งมีสาระเกี่ยวกับการ
จัดการทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อม ซึ่ งช่วยให้เห็นกระบวนการผลิ ตของ
ชุมชนมีหลายเรื่ องที่ล้วนถ่ายทอดมาจากประสบการณ์ ตรงแล้วน�ำข้อเท็ จจริงมา
วิเคราะห์ สังเคราะห์ สรุป ตีความ ท�ำให้ได้ข้อสรุ ปเกี่ยวกับความส�ำเร็จในการจัดการ
สิ่งแวดล้อมว่าต้องอาศั ยความร่วมคิดร่วมท�ำจากทุ กฝ่าย และชุมชนต้องจัดการดูแล
สร้างความเข้มแข็ง บนพื้นฐานของการพึ่งตนเองเป็นหลัก โดยแก้ไขความขัดแย้ง
ด้วยสันติวิ ธี ภาพรวมของวิธีการศึกษาในงานกลุ่มการจัดการทรั พยากรและ
สิ่งแวดล้อม เป็นงานที่น่าสนใจยิ่งเพราะมุ่งแสวงหาทางออกให้แก่ชุมชนในหลาย
ลู่ทางในวิธีคิดที่ใช้บริบทเป็นฐาน จึงเป็นงานที่ให้แนวทางอันเป็นประโยชน์ต่อการ
จัดการทรัพยากรและสิ่งแวดล้อมในเชิงพัฒนาได้เป็นอย่างดี ส�ำหรับงานการศึกษา
เกี่ยวกับประวั ติบุคคล งานกลุ่มนี้เป็นผลงานศึกษาวิทยานิพนธ์ งานวิจัยทั่วไป
บทความ และหนังสือ ลักษณะของงานเป็ นการรวบรวมเอกสาร และการสัมภาษณ์
บุคคล แล้วน�ำมาเรียบเรียงในลักษณะการน�ำเสนอปรากฏการณ์เป็นหลั ก มิได้มี
การสังเคราะห์ ตีความอย่างลึกซึ้งแต่ประการใด ผลงานจึงเป็ นภาพนิ่ง ขาดความมี
ชีวิต เป็นแค่ ความรู้ที่มีลักษณะตายตัว ขาดความชัดเจนเกี่ยวกับความสัมพันธ์ทาง
สังคมของเจ้าของประวัติ จึงมีประโยชน์ในด้านความรู้ เป็นแค่แนวทางมากกว่ าเป็น
พลังทางสังคม แต่ก็เป็นการบันทึกเรื่ องราวของท้องถิ่นที่ดีในระดับหนึ่ง ภาพรวมของ
วิธีการศึกษาในกลุ่มประวัติและผลงานส่ วนใหญ่ จึงเป็นงานที่มีประโยชน์ในวงจ�ำกัด
แต่ก็เป็นฐานความรู้ที่ส�ำคัญส�ำหรับการศึกษาในโอกาสต่อไป
ในด้านสถานภาพองค์ ความรู้การวิจัยวัฒนธรรมภาคใต้: กรณีศิลปวัฒนธรรม
งานที่น�ำมาศึกษาจ� ำแนกเนื้อหาได้ 5 กลุ่ ม คือ กลุ่มความเชื่อและวัฒนธรรม
ประเพณี กลุ่มดนตรีและการละเล่น กลุ่มภาษาและวรรณกรรม กลุ่มโบราณคดีและ
ประวัติศาสตร์ และกลุ่มวิถีการด�ำเนิ นชีวิ ต กลุ่มความเชื่อและวัฒนธรรมประเพณี
มีสาระครอบคลุมเกี่ยวกับความเชื่อหลายด้าน คือ ความเชื่อทั่วไป เวทมนต์
คาถา วิญญาณ ทวด ครูหมอโนรา ประเพณีบูชาพระบรมธาตุ อาชีพการประมง