24 สืบโยดสาวย่าน
ด้านสถานภาพองค์ ความรู้การวิจัยวัฒนธรรมภาคใต้ กรณีความหลากหลาย
ทางชาติพันธุ์ พบว่า มีเนื้อหาครอบคลุมชาติพันธุ์กลุ่มซาไก และกลุ่มชาวเล ทั้ ง 2
กลุ่ม แบ่งเนื้อหาเป็นสังคม วัฒนธรรม และประวัติศาสตร์ อัตลักษณ์และความ
หลากหลายทางชาติพันธุ์ ในส่วนของสังคมวัฒนธรรมและประวัติศาสตร์มีเนื้อหา
ครอบคลุมเกี่ยวกับประวัติศาสตร์ นิทาน ต�ำนาน การอพยพโยกย้าย แหล่งที่พัก
อาศัย และจ�ำนวนประชากร ประเพณี ความเชื่อ และพิธีกรรม การศึกษาภาษาและ
วรรณกรรม นันทนาการ ครอบครัว เครือญาติ และการจัดระเบียบสังคม สุขอนามัย
ระบบเศรษฐกิจ การจัดการทรัพยากร การเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรม
และการปรับตัว ส่วนเนื้อหาด้านอั ตลักษณ์แบ่งประเด็นย่อยเป็น ลักษณะชาติ พันธุ์
อั ตลักษณ์และวิถีชี วิต ความสัมพั นธ์และการจ�ำแนกความแตกต่ างระหว่างชาติพันธุ์
ศักยภาพของชาติพันธุ์ในการพัฒนา ปัญหาการปรับตัว การผสมผสานและการ
เปลี่ ยนแปลงทางชาติพันธุ์ สิทธิของความเป็นชาติพันธุ์ในชาติ มายาคติ การกีดกัน
และการเลือกปฏิบัติทางชาติพันธุ์ ส�ำหรับวิธีการศึกษาทั้งงานกลุ่มซาไกและกลุ่ม
ชาวเล แต่เดิมเป็นลั กษณะงานที่บันทึกเรื่องราว วิถีชีวิต และวัฒนธรรมของทั้ง 2
กลุ่มชน หรือไม่ก็เล่ าปรากฏการณ์ที่ได้พบเห็นในช่วงเวลาสั้นๆ ในระยะต่ อมาได้
มีผลงานที่เกิดจาการค้นคว้าเอกสาร วิจัย และบทความ งานที่เกี่ยวกับกลุ่มซาไก
และชาวเล จึงมีความสมบูรณ์มากขึ้ น ทั้งนี้เพราะได้ใช้ ข้อมูลภาคสนามด้วยการ
สั มภาษณ์และสังเกตอย่างไม่เป็นทางการ โดยที่ผู้ศึกษาเข้าไปศึกษาหรื อไม่ก็ไป
คลุกคลีกับชุมชนในช่วงเวลาหนึ่ง เมื่อประกอบกับการใช้เอกสารที่มีผู้ศึกษาไว้แล้ว
จึงท�ำให้มีสาระที่สมบูรณ์มากขึ้น แต่ก็ยังมีงานของกลุ่มชาติพันธุ์ซาไกและชาวเล
หลายประเด็ นที่ยังไม่มีการศึกษาโดยตรง งานดังกล่าวปรากฏอยู่ในผลงานเรื่ องอื่นๆ
เช่ น ประวัติศาสตร์ท้องถิ่น นิทาน ต�ำนาน ประเพณี ลักษณะชาติพันธุ์ ฯลฯ อย่างไร
ก็ ตามมีงานที่นักโบราณคดีใช้แนวคิดทฤษฎีนิเวศวัฒนธรรม ทฤษฎีการเปลี่ยนแปลง
เพื่อเสนอข้อคิดการปรับตั วทั้งกลุ่มซาไกและกลุ่มชาวเลอยู่บ้าง และยังมีผลงานบาง
เรื่องของนักมานุ ษยวิทยาวัฒนธรรมและนั กสังคมวิทยาที่ ศึกษาสังคมและวัฒนธรรม
ของกลุ ่มซาไกโดยใช้ ทฤษฎีโครงสร้างหน้ าที่ ทฤษฎีโครงสร้างแบบคู่ตรงกันข้าม
และบางเรื่องใช้แนวคิดทฤษฎีเกี่ ยวกับการเปลี่ ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรม