22 สืบโยดสาวย่าน
ในกลุ่มนี้ คือ การศึกษาบทบาทของสตรีไทยมุ สลิมและผู้น�ำทางศาสนา ทั้งนี้
สื บเนื่องมาจากปัญหาความรุ นแรงในจังหวัดชายแดนภาคใต้ ท� ำให้มีการศึกษา
เรื่องนี้กว้างขวางมากขึ้น ด้านการสร้างความเข้มแข็งของชุมชน มีเนื้อหาเกี่ยวกับ
การศึกษาปัจจัยต่างๆ ที่ส่งผลต่ อการพัฒนางานด้านวัฒนธรรม ศึ กษาการมี
ส่วนร่วม ในการจัดการงานวัฒนธรรม และการจัดการขององค์กรด้านวัฒนธรรม
วิธีวิ ทยาของงานด้านนี้ มี ความหลากหลาย มีการรวบรวมข้อมูลจากเอกสาร การ
สั มภาษณ์ การเข้าร่วมกิจกรรม และการถอดบทเรียน ด้วยกระบวนการมี ส่วนร่วม
แม้ว่าวิธีวิทยาของงานกลุ่มนี้จะน�ำไปสู่การสร้างความเข้มแข็งให้กับชุมชนและการ
พัฒนางานวิจัยด้านวัฒนธรรม แต่ข้อค้นพบของการศึกษายังอยู่ในวงแคบ เป็นเพียง
แค่ตอบข้อมูลเบื้องต้นเท่านั้ น มีงานบางเรื่องที่น�ำการจัดเวทีชุมชนมาใช้ในการเก็บ
ข้อมูล ท�ำให้ได้ข้อมูลเชิงลึกในระดับหนึ่ ง แต่ก็ไม่เพียงพอต่อการน�ำข้อมูลเหล่านั้ น
ไปใช้ในการพัฒนางานด้านวัฒนธรรมเท่าที่ควร เช่น การศึกษากระบวนการสร้าง
วัฒนธรรมประชาธิปไตยระดั บรากหญ้ า เป็นต้น ด้ านการจัดการทรัพยากรและ
สิ่ งแวดล้อม มีเนื้ อหาเกี่ยวกับ ระบบการผลิตและเศรษฐกิจชุมชน การฟื้นฟูทรั พยากร
สิ่ งแวดล้อม การจัดการทรัพยากร การส่งเสริมการท่องเที่ยว และการศึกษาผลกระทบ
วิธีวิทยาที่ใช้ส่วนใหญ่ คือ การศึกษาเอกสาร แนวคิดและทฤษฎี เก็บข้อมูลภาค
สนามด้วยการสัมภาษณ์ และการสนทนากลุ่ม ใช้แบบสอบถามที่มีโครงสร้างและ
ไม่มีโครงสร้าง ข้อมูลที่ได้น�ำมารวบรวม จ�ำแนก ศึกษาวิเคราะห์ และสังเคราะห์
และน�ำเสนอข้อมูลแบบพรรณนาวิเคราะห์ ค�ำตอบที่ได้ท�ำให้มองเห็นสภาพการผลิต
และเศรษฐกิจชุมชนที่เปลี่ยนแปลงไปจากเดิมโดยมีปัจจัยทางกายภาพ นโยบาย
รัฐ และวัฒนธรรม เป็นเครื่องก�ำหนด เช่น การศึกษาการเปลี่ ยนแปลงการใช้ที่ดิน
เป็นต้น นอกจากนี้มีการน�ำเสนอระบบการผลิตและการจัดการผลผลิต ซึ่งส่วนใหญ่
เป็นการจัดการระบบวนเกษตรและป่าชุมชน ที่สะท้อนให้เห็นถึงสภาพปัญหาและ
การจัดการที่ขาดความเชื่อมโยงระหว่างคนกับคน และคนกับทรัพยากร ผู้ศึกษา
ได้เสนอผลกระทบซึ่งส่วนใหญ่มีความคล้ายคลึงกัน มีทั้งด้านดีและด้านลบ ข้อมูล
ที่ปรากฏยังเป็นข้อมูลระดับตื้น ส�ำหรับงานด้านการฟื้นฟูทรัพยากรสิ่งแวดล้อม มี