งานวิจัยวัฒนธรรมภาคใต้ 133
จังหวัดตรัง และสั มพันธ์กับนิทานต� ำนานที่กล่าวถึงความเชื่อเกี่ยวกับ “ตัวฮู่”
ผีบรรพบุรุษตามต�ำนานที่กล่าวมาข้างต้น (อาภรณ์ อุกฤษณ์ : 2536, สุวัฒน์
เชื้อหอม : 2538 และจิรวดี อ่อนวงศ์: 2534) นอกจากนั้นเป็นเรื่องเกี่ยวกับความ
เชื่อที่สัมพันธ์กับวิถีการด�ำรงชีวิตในป่า มีความเชื่อเรื่องความฝัน เรื่องผีที่สิงสถิต
ตามแหล่งธรรมชาติ เช่น ผีดิน ผี น�้ำ ผีภูเขา ผีปลวก ผีไม้ และผีป่า ข้อห้าม
ต่างๆ และประเพณีพิธีกรรมเกี่ยวกับการท�ำมาหากิน และประเพณี พิธีกรรมเกี่ ยวกับ
ชีวิต มีพิธีกรรมที่ น่าสนใจ เช่ น พิธีกรรมที่บันทึกไว้ว่า เมื่อเด็กผู้หญิงเริ่มมี
ประจ�ำเดือน ห้ามไม่ให้กินเนื้อสัตว์เพราะเชื่อว่าเลือดจะขึ้นหัว และจะต้องเข้าพิธี
“จันนังเลี้ยง” ซึ่งเป็นพิธีเปลี่ยนวัย ขั้นตอนพิธีกรรมคล้ายพิธี “ซีมา” หรือพิธีขึ้น
เปล ซึ่งเป็นพิธีรับสมาชิกใหม่ คือหัวหน้ากลุ่ม หรือ “บอมอ” ท�ำหน้าที่จุดไฟเผา
ยางจันหานแล้วน�ำมาวนรอบๆ ตัวพร้อมกั บท่องคาถา และตบมือ 3 ครั้ ง หลังจาก
นั้นจะแนะน�ำการปฏิบัติตัวเมื่อมีประจ�ำเดือนและอนุญาตให้กินเนื้อสัตว์ได้ ส่วนพิธี
รักษาไข้ หากซาไกเป็นไข้ตัวร้อนธรรมดาจะอพยพไปอยู่ที่อื่นเพื่อหลบหลีก หรือหนี
ไข้ แต่หากตัวร้อนจัดไข้สูงจะท�ำพิธี “ลงหาเพ็ด” โดยให้สมาชิกช่วยกั นโห่ไล่ผีร้าย
ให้ออกจากร่างกายผู้ป่วย ขณะเดียวกันหัวหน้ากลุ่มที่ท�ำหน้ าที่ประกอบพิธีกรรม
ใช้มือทั้ง 2 ข้าง ประกบกั นวางบนร่างกายของผู้ป่วยแล้วใช้ปากดูดสิ่งชั่วร้ายออก
จากร่างกาย เชื่ อว่าเมื่อสิ่งชั่วร้ายออกไปร่างกายจะเย็นลงและหายป่ วย หากผู้ป่วย
มีอาการไข้หนักอาจจะเสียชีวิตหรือเป็นโรคระบาดที่อาจติดต่อไปสู่ผู้อื่นก็จะทิ้งผู้ป่วย
ไว้ตามเพิงผาหรือชายป่าปักไม้ท�ำคอกล้อมไว้พร้อมอาหาร แล้วอพยพไปอยู่ที่อื่น
ถ้าหายค่อยตามไปสมทบภายหลัง (อาภรณ์ อุกฤษณ์ : 2536) ที่น่าแปลก คือการ
รักษาด้วยการดูดสิ่ งชั่วร้ายออกจากตัวเช่นนี้ ใกล้เคี ยงกับเทคนิคการรักษาของหมอ
จีนตามคลินิกในกรุงเทพ ที่ใช้แก้วดูดสารพิษออกจากตัวผู้ป่วย
ผลงานที่กล่าวถึ งประเพณี ความเชื่อและพิธีกรรมของซาไกค่อนข้าง
ละเอียด ได้แก่ ผลงานซึ่งส่วนใหญ่เป็นกรณีศึกษา ซาไกกลุ่ มยะลา และจังหวัด
ใกล้เคียง เนื้อหากล่าวถึ งข้อห้ามต่ างๆ และประเพณีพิธีกรรมเกี่ยวกับการท� ำมา
หากิน และประเพณี พิธีกรรมเกี่ ยวกับชีวิ ต ซึ่งมีทั้งใกล้เคียงและแตกต่างจากกลุ่ม