106 สืบโยดสาวย่าน
ผลงานที่ ศึกษาขาดการมองบทบาทการจัดการ และกระบวนการการมี
ส่ วนร่วมของชุมชน งานที่ศึกษาเชิงประเมินสภาพชุมชน งานที่ยกระดับพฤติกรรมเชิง
ปัจเจกสู่การมีส่วนร่วมของชุมชนดั งกล่าวนี้ยังมีค่อนข้างน้อย กรอบของการศึกษา
ยั งคงจ�ำกัดเฉพาะบางปัจจัย โดยขึ้นอยู่กับเงื่อนไขที่เห็นว่ามีความส�ำคัญ และที่ผู้มี
ทุนและทางหรือพื้นฐาน ผลงานจึงมักเริ่มต้นจากองค์ความรู้ของผู้เชี่ยวชาญ ละเลย
องค์ความรู้ชุมชนที่ใช้การได้จริงในชีวิ ตประจ�ำวัน อย่างไรก็ตามมีงานศึกษาแนววิจัย
ชุ มชนที่น�ำองค์ความรู้ชาวบ้านอันเป็นความรู้เชิงปฏิบัติเพื่ อการแก้ปัญหาอยู่บ้าง
ผลงานการศึ กษาที่น�ำองค์ความรู้ของชาวบ้านมาประยุกต์ใช้กับการพัฒนา
มีอยู่อย่างจ� ำกัด โดยใช้กรอบวิเคราะห์เชิงผลกระทบที่มีต่อชุมชนที่เป็นลักษณะของ
การสรุปบทเรียน
ผลงานศึกษาวิ จัยโดยชุมชนหรือการวิจัยปฏิบัติการที่ ยกบทบาทให้แก่
ผู้เกี่ ยวข้องในท้องถิ่นเป็นผู้ด�ำเนิ นการมากกว่าการที่ผู้เกี่ยวข้องเป็นเพียงผู้ให้ข้อมูล
อย่างที่เป็นมาแต่เดิมเพียงอย่างเดียว มีการวิจัยเชิ งปฏิบัติการชุมชนที่ใช้เครื่ องมือใน
การวิจัยอย่างหลากหลาย และมีงานศึกษาที่หยิ บยกชุมชนซึ่งใช้วัฒนธรรมเดิ มของ
ตนมาปรับใช้ให้เข้ากับกระบวนการเปลี่ยนแปลง แต่งานเหล่านี้ยังมีค่อนข้างน้อย
ผลงานศึกษาเกี่ยวกับพลังความคิ ดและภูมิปัญญามักเป็นเชิ งอุดมการณ์
มากกว่าความหมายที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนา คือ มีกระบวนการที่ไม่เกี่ยวข้องกับ
กระบวนการเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง ยังมองพลังความคิดและภูมิปัญญาเป็นกระแส
รองมิใช่กระแสหลักที่จะน�ำมาใช้ประโยชน์ และงานศึ กษาส่วนใหญ่ถูกกลืนไปตาม
แบบเก่าๆ มองปัญหาแคบๆ ไม่มีการต่อยอด
การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม ที่เป็นส�ำนึ กท้องถิ่นมีน้อย ชุมชนจึง
มิได้ก�ำหนดความหมาย เรื่องราวอันเป็นสิ่งสะท้อนวั ฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์ของ
ตนเองอย่างแท้จริง ท�ำให้กระบวนการเรียนรู้ของนักวิจัยและชุมชนพร้อมกับการ
สร้างความสัมพั นธ์ระหว่างกันขาดความกลมกลืน