งานวิจัยวัฒนธรรมภาคใต้ 105
ข้อเด่น ข้อด้อยของการวิจัยวัฒนธรรมภาคใต้
ด้านพลังความคิดและภูมิปัญญา
พลั งความคิดและภูมิ ปัญญามิได้เป็นเพียงภาพสะท้อนสาระความรู้ที่
ปรากฏอยู่ในงานเท่านั้น แต่มีความหมายเชิงพัฒนาสังคมผู้เป็นเจ้าของ เนื่องจาก
กระบวนการช่วยให้เห็นการเคลื่อนเปลี่ยนที่เกี่ยวข้องอยู่กับการเรียนรู้ และ
ปรับเปลี่ยนมาอย่ างต่อเนื่องในสังคมนั้นๆ พลังความคิดและภูมิปัญญาจึงเป็น
ทั้งองค์ความรู้ และกระบวนการควบคู่กันไป สะท้อนถึงคุ ณค่าอันลึกซึ้งที่สังคมใช้
เป็นระบบคิดและแนวทางให้สังคมอยู่รอด จากการศึกษาวิเคราะห์ และประเมิน
สถานภาพองค์ความรู้การวิจัยวัฒนธรรมภาคใต้ด้านพลังความคิดและภูมิปัญญา
ช่วยให้เห็นข้อเด่น ข้อด้อยของงานในหลายประการ ดังนี้
แม้ผลงานได้สะท้อนองค์ความรู้หลายชุด แต่การน� ำเสนอจ�ำกัดอยู่ภายใต้
การอธิบายปรากฏการณ์ ให้คุณค่าความดีงามในอดีตเป็นแนวทาง โดยมองไปใน
ทิศทางใดทิศทางหนึ่งเท่านั้น ซึ่งส่วนใหญ่เน้นว่ามีอะไร เป็นเช่ นไร มักขาดโจทย์
หรือค�ำถามที่ช่วยให้แลเห็น “คน” แลเห็น “ระบบ” แลเห็น “บทบาท” และแลเห็น
“พลัง” ไม่มุ่งไปสู่การค้นพบองค์ความรู้ใหม่ และทฤษฎี ใหม่ที่ใช้เป็นเครื่ องมือเป็น
ตัวชี้วั ดคุณภาพของผลงาน
ผลงานมักมีการวิเคราะห์ภายใต้กรอบคิดที่จ�ำกัด ขาดความสัมพั นธ์กับการ
เปลี่ยนแปลงของวัฒนธรรม ขาดมิติการมองที่ปะทะประสานทางวัฒนธรรม เป็นงาน
ที่ให้ความส�ำคัญกับโครงสร้าง ขาดการเชื่อมร้อยกับชุมชนผู้กระท�ำการอย่างแท้จริง
การน�ำปัญหามาศึกษายังคงจ�ำกัดอยู่ กับการมองในวงแคบแบบเดิมๆ แม้จะ
สะท้อนมิติวั ฒนธรรมที่หลากหลายก็จริง แต่องค์ความรู้ที่ได้ยังขาดความชัดเจน เช่น
การศึกษาชนกลุ่มน้อย ภาษาเฉพาะถิ่น วัฒนธรรมเฉพาะบางสาขา ฯลฯ ยกเว้นผล
งานศึกษาเกี่ยวกับวรรณกรรมท้องถิ่นที่ศึกษา วิเคราะห์ ตีความ จนได้องค์ความรู้
ชุดหนึ่งที่ลึกซึ้งข้ามพ้นภาวะที่เป็นนักรวบรวมข้อมูลอย่างเห็นได้ชัด