80 กำ�กึ๊ดกำ�ปาก
แม้จะไม่มากเท่ากลุ่มแรก แต่ก็มีค�ำนิ ยามศิลปวัฒนธรรมที่ต่างออกไป คื อมองเห็น
เรื่องดังกล่าวเป็น “วาทกรรม” หรือภาพแทนความจริงที่เกี่ยวข้องกับความสัมพั นธ์
เชิ งอ�ำนาจทั้งอ�ำนาจในระดับมหภาค เช่นการเมืองระหว่างรัฐ หรือเผ่าพันธุ์ที่แตกต่าง
กั นไปจนถึ งอ�ำนาจในระดับจุลภาคที่ควบคุมพฤติกรรมของปัจเจก การมอง
แบบหลังนี้จึงท้าทายระบบคุณค่าร่วมที่ทัศนะแบบแรกน�ำเสนอ และไม่มอง
วัฒนธรรมว่าเป็นปึ กแผ่นแน่นหนา ตรงข้าม มักเน้นความขัดแย้งภายในวัฒนธรรม
และน�ำเสนอระบบคุณค่าใหม่ที่วิพากษ์และตั้งค�ำถามกับระบบคุณค่าเดิมที่มีอยู่
ข้อเสนอแนะท้ ายบทมีสองด้าน ด้านแรกเป็นเรื่องของทิศทางงานวิจัยเกี่ยวกับ
ศิลปวัฒนธรรมที่ น่าจะสนับสนุนในอนาคต ด้านที่สอง เป็นเรื่องของทิศทางเกี่ยวกับ
นโยบายด้านวัฒนธรรมของรัฐ ทั้งสองประเด็นนี้คาบเกี่ยวกันอยู่ เนื่องจากมีที่มาจาก
รากของปัญหาเดียวกัน ผู้เขียนเห็ นว่า ปัญหาส�ำคัญเกี่ยวกับวัฒนธรรมในปัจจุบันนี้
มีรากเหง้าส�ำคั ญอย่างหนึ่ง นั่นก็คือ อาการขาดวุฒิภาวะทางวัฒนธรรม ซึ่ง
แสดงออกให้เห็ นจากวิธีการที่สังคมหรือรัฐตอบโต้ต่อปัญหาทางวัฒนธรรมต่างๆ
ที่เกิดขึ้น ในส่วนภาคสั งคม เราจะเห็นการตอบโต้ ด้วยอารมณ์ รุนแรง
ในกรณีที่สัญลักษณ์ ทางวัฒนธรรมบางอย่างถูกตั้งค�ำถาม ไม่ว่าจะเป็นกรณีที่
นักการเมืองหญิงจากภาคกลางเสนอให้วัดทางภาคเหนือยกเลิกประเพณี ที่ ห้าม
ผู้หญิงเข้าไปในเขตด้านในของพระธาตุ หรือกรณี วิ ทยานิพนธ์ ปริญญาโทของ
นักศึกษาจากมหาวิทยาลั ยในภาคกลางแห่งหนึ่งตั้งข้อสังเกตเกี่ ยวกับความเป็นมา
ทางประวัติศาสตร์ ของท้าวสุรนารีว่า อาจเป็นเรื่ องของวาทกรรมการสร้างวีรสตรี
ก็ ได้ สิ่งที่น่าสนใจก็คือ ท้องถิ่นที่อ้างความเป็นเจ้าของวัฒนธรรมมิได้พยายามหักล้าง
อธิบายประเด็นในเชิงข้อมูลหรือข้อเท็จจริงทางประวัติศาสตร์ แต่กลับมีปฏิกิริ ยา
ตอบโต้ด้วยอารมณ์ที่รุนแรงถึงขั้นรวมกลุ่มสาปแช่ง และท�ำให้กระบวนการศึกษา
หาข้อเท็จจริงในประเด็นนั้นๆ ถูกกลบหาย กลายเป็นเรื่อง “ของของข้า ใครอย่า
แตะ”
ในส่วนภาครัฐนั้น อาการขาดวุฒิภาวะทางวัฒนธรรมเห็นได้ชัดจากนโยบาย
เกี่ยวกั บวัฒนธรรมของรั ฐเอง นโยบายด้านวัฒนธรรมของรัฐมีสมมติฐานอยู่ที่