66 กำ�กึ๊ดกำ�ปาก
งานวิจัยพบว่าผู้ผลิตงานไม้ต่างนิยามความเป็นดั้งเดิมจริงแท้แก่งานหัตถกรรมไม้
แตกต่างกันไปตามลักษณะและความเข้มข้นของการถูกดูดเข้าสู่ระบบตลาดโลก
ผู้ ผลิตหั ตถกรรมบางรายลังเลที่จะรับสัญญาจ้างจากลูกค้าตะวันตกเพื่ อต้องการ
สงวนลั กษณะพื้นบ้านบางอย่างไว้ แต่บางรายปรับเลือกรูปแบบท้องถิ่ นเพื่อเข้ากับ
ความต้องการลูกค้าต่างชาติ แต่ก็ยังคงนิยามลักษณะที่ปรับไปว่าเป็นความดั้งเดิม
ด้วยเช่นกัน
2.7 ศิลปะกับความเป็นจริงทางสังคม
ค�ำนิยามที่ส�ำคัญอีกประเด็นหนึ่งที่อาจใช้เป็นแกนในการจัดแบ่งกลุ่มงาน
วิจัยได้ก็คือ ประเด็นความสัมพันธ์ระหว่างศิลปะกับสังคม ศิลปะสัมพันธ์กับสังคม
อย่างไรนั้น บางครั้งก็อยู่ ในโจทย์วิจัยตรงๆ แต่หากแม้ไม่อยู่ในโจทย์วิ จัยก็ตาม
ก็ มักแฝงอยู่ในลักษณะการน�ำเสนอผลงานวิจัยนั้ นๆ การตอบประเด็นนี้จะโดยตรง
หรือโดยแฝงก็ตาม กลายเป็นสิ่งก�ำหนดทิศทางและยุทธศาสตร์การวิจัยด้วย ในที่
นี้จะขอแบ่งกลุ่มงานวิจัยตามทิศทางในการตอบประเด็นดั งกล่าวได้เป็นสามกลุ่ม
กลุ่มแรก คือกลุ่มที่เน้นประเด็นที่ว่ า ศิลปะเป็นกระจกที่ สะท้อนความจริ งทางสังคม
กลุ่มที่ สอง เป็นกลุ่มงานวิ จัยที่ ชี้ให้เห็ นลักษณะการก�ำหนดซึ่ งกันและกันระหว่าง
ศิลปะและสังคม กลุ่มที่สามเน้นพลังของศิลปะในการสร้างคุณค่าใหม่ขึ้นในสังคม
กลุ ่มแรกคืองานที่มีสมมติฐานพื้นฐานว่ า ศิ ลปะท�ำหน้าที่เป็นกระจกที่
“สะท้อน” ความเป็นจริงทางสังคมอย่างที่มันเป็นอยู่ จริ งๆ เพลง การละเล่นพื้นบ้าน
ภาพวาด ผ้าทอ โคลง สุภาษิตต่างๆ สามารถสะท้อนภาพวิถีชีวิต ความเป็นอยู่
จารีตประเพณี ความสั มพั นธ์ ทางสั งคมที่เป็นจริงของคนในยุคสมั ยนั้นๆ ได้
ในแง่นี้ วัฒนธรรมจึงเป็น “ความจริง” ที่ถูกก�ำหนดมาก่อน หรือมีมาอยู่ก่อนหน้าแล้ว
ผู้ วิจัยมักจะไม่สนใจสืบสาวกระบวนการทางสั งคมของการก่อตัวของความเป็นจริง
ทางวัฒนธรรม ท�ำให้วิธีวิเคราะห์วัฒนธรรมโน้มเอียงไปในทางที่มีลักษณะหยุดนิ่ง
ส่วนการที่เห็นว่าศิลปะสะท้อนความเป็ นจริงเหล่านั้นได้ราวกับเป็นกระจกเงา