64 กำ�กึ๊ดกำ�ปาก
มาตรวัดนี้มีความเป็นสากลหรือไม่ ใครควรเป็นผู้ ก�ำหนดมาตรวัดนี้ สังคมแต่ละยุค
นิยามความงามเหมือนกันหรือไม่
ประการที่ สองที่สืบเนื่องมาจากข้างต้น แทนที่จะมองศิลปวั ฒนธรรมเป็น
เรื่องของระบบคุณค่าร่วมที่ ผูกโยงสังคมให้เป็นอันเดียวกัน วิธีคิดนี้เปิดเผยให้เห็นว่า
ที่จริงแล้วการผูกโยงดังกล่าวเป็นเรื่องของอ�ำนาจในการนิยามความหมายที่สถาปนา
อาณาจั กรแห่งความจริงเกี่ยวกั บเรื่องต่างๆ แม้ อ�ำนาจดังกล่าวแนบเนี ยนและ
ซึ มซ่านไปในทุกอณูของสังคม แต่ก็ไม่มีใครสามารถผูกขาดอ�ำนาจการนิยามความ
จริงได้อย่ างเบ็ดเสร็จเด็ดขาด เพราะวัฒนธรรมเป็นเรื่องของการน�ำเสนอภาพตัวแทน
ความจริง จึงไม่มีใครสามารถพูดเกี่ยวกับความจริงได้ทั้งหมด ความจริ งในเรื่อง
ต่างๆล้วนเป็นเพียงความจริ งบางส่วน (partial truth) ที่มองจากมุมบางมุมของคน
บางกลุ่มเท่านั้น การท้าทายและการต่อรองจึงเกิดขึ้นได้เสมอ ศิลปวัฒนธรรมจึง
สามารถเป็นทั้งพื้นที่แห่งการสถาปนาอ�ำนาจและพื้นที่ที่ท้าทายอ�ำนาจได้ด้วย เมื่อ
เรามองเรื่องนี้เป็นกระบวนการของการปะทะประสานและการช่วงชิงความหมาย
ความจริงทางวัฒนธรรมจึงไม่หยุดนิ่งตายตัว แต่ไหลเลื่อนเปลี่ยนแปลงได้ การมอง
เช่นนี้ ท�ำให้งานศึกษาหันมาสนใจวัฒนธรรมในแง่ที่เป็น “กระบวนการ” และเป็น
ปฏิบัติการที่ไม่เบ็ดเสร็จ มองเห็ นการผสมผสาน เลือกสรร ต่อรอง คัดทิ้ง สร้างใหม่
(selective tradition) มากกว่าที่ จะมองวัฒนธรรมในฐานะที่เป็น “โครงสร้าง” หรือ
“ระเบียบ” ที่มีเอกภาพหรืออ�ำนาจก�ำหนดครอบคลุม
ส�ำหรับงานวิจัยศิลปวัฒนธรรมในแนวนี้นั้น ส่วนหนึ่งได้กล่าวถึงไปแล้วใน
หัวข้อ 2.4 ที่ว่ าด้วยวาทกรรม ในหัวข้อนี้มุ่งจะกล่าวถึงงานวิจัยอีกจ�ำนวนหนึ่งที่เน้น
ศึกษาการ “เลื่อนไหล” ของความหมายของงานศิลปะในบริบทโลกานุวัติ ระบบ
ดังกล่าวนี้ผลิตพลังต้านตัวมันเองออกมาในนามของ กระแสท้ องถิ่นนิยม (localism)
อย่างไรก็ตาม พลังทั้งสองขั้วนี้มิใช่คู่ปฏิปักษ์กัน ตรงกันข้าม มันกลั บปะทะประสาน
กั นอย่างมีชีวิตชีวายิ่ง การปะทะประสานดังกล่าวรู้จักกั นดีในนามของกระแส
โลกาเทศานุ วัติ (glocalization) งานวิจัยเกี่ยวกั บกระบวนการนี้มักเน้นศึกษาการ
ปะทะประสานขององค์ประกอบทางวัฒนธรรมต่างๆ และบทบาทของรัฐซึ่งเป็นตัว