งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 99
ส�ำหรับการศึกษาวิ จัยวัฒนธรรมของภาคอี สานนั้น พบว่า มีพลวั ตของงาน
ที่ศึกษาเกี่ยวกับวัฒนธรรมตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน สะท้อนให้เห็นว่าวัฒนธรรมของ
ภาคอีสานนั้นได้ปรับเปลี่ยนไปตามบริบทของสังคม ไม่ว่าจะด้านสังคม เศรษฐกิจ
และการเมืองของไทย ซึ่งถึงแม้ว่าจะมีความเปลี่ยนแปลงทางด้านสังคม เศรษฐกิจ
และการเมืองภายในอย่างไรก็ตามนั้น กระบวนการวิจัยและศึกษาวัฒนธรรมก็ยิ่ง
มีความจ� ำเป็น และจะต้องท�ำการวิเคราะห์ให้รอบด้านมากยิ่งขึ้น เพราะว่า บริบท
และสถานการณ์ยิ่งเปลี่ยนแปลงไปมากเท่าใด ปรากฎการณ์ต่างๆ ความสัมพันธ์
เชิงอ�ำนาจ การสร้างพื้ นที่ทางสังคม การปรับเปลี่ยนอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมของ
กลุ่มวัฒนธรรมต่างๆ ยิ่งจะมีเพิ่มมากขึ้นตามไปด้วย
ส�ำหรับงานวิจัยทางวัฒนธรรมของภาคตะวั นออกเฉียงเหนือที่ผ่านมาได้
สะท้อนให้ เห็นพลวัตของวัฒนธรรมที่ เด่ นชัดมาก งานช่วงแรกได้พยายามเสนอ
องค์ความรู้ โดยเฉพาะภูมิปัญญาที่มีในภาคอีสาน และพลังทางความคิ ดของ
คนอีสาน ความหลากหลายทางด้านการใช้วัฒนธรรมเพื่อสร้างความเป็นตัวตนของ
คนอีสานให้เด่นชัด และช่วงหลังๆ ต่อมามีงานวิจัยทางวัฒนธรรมที่พยายามอธิบาย
วัฒนธรรมของคนอีสานที่ถูกปรับเปลี่ยนไปมาก เพื่อความอยู่รอดในกระแสของโลกา
ภิวัตน์ งานวิจัยทางด้านวัฒนธรรมทั้งหมดเป็นความพยายามอธิบายสังคมของคน
อีสานเพื่อชี้ให้สังคมได้เห็นว่าวัฒนธรรมของคนอีสานจริงๆ แล้วนั้นเป็นอย่างไร มี
ความหลากหลายทางด้านวัฒนธรรมและชาติพันธุ์อย่างไร เพราะการถูกเบียดขับ
ให้ความเป็น “คนอีสาน” และความเป็น “ลาว” นั้นได้ฝังรากลึกมาอย่างยาวนาน
ดังนั้น งานสังเคราะห์และประเมินสถานภาพการศึ กษาทางด้านพลังความคิด
และภูมิปัญญานี้ จะได้ช่วยให้เกิดความเข้าใจของคนในสังคมไทยได้เป็นอย่างดี
ว่าแต่ละกลุ่มวัฒนธรรมมีความเป็นอยู่ อย่างไร มีการสร้างพื้นที่หรือการที่ต้องต่อรอง
ต่อสู้อย่างไร เพื่อให้กลุ่มตนเองมีตัวตนและมีพื้นที่ในการแสดงออกทางวัฒนธรรม
ซึ่งสังคมไทยจะต้องยอมรับว่าเป็นสังคมที่มีความเป็นพหุสังคมค่อนข้ างสูง และ
ในทางกฎหมายและนโยบายถึงแม้ว่าจะยอมรับและเปิดโอกาสให้แต่ละกลุ่มได้
แสดงออกทางวัฒนธรรม ภาษา การแต่งกาย ฯลฯ แล้วนั้น แต่ในทางปฏิบัติก็ยัง
คงพบว่า มีความเหลื่อมล�้ำการดูหมิ่ นดูแคลนด้วยวัฒนธรรมกระแสหลักอยู่ไม่น้อย