134 ถกเถียงวัฒนธรรม
ฉวีวรรณและวรานันท์ (2543) ตั้งข้อสังเกตว่าหากเราพิจารณาชี วิตเศรษฐกิจ
ของชุมชนลาวโซ่งเพียงอย่างเดียว เราแทบมองไม่เห็นว่าแตกต่างจากชุมชนชาวนา
ในภาคกลางซึ่งก�ำลังเผชิญพลวัตทางสังคมและเศรษฐกิจที่ระบบตลาดเริ่มเข้ามา
มีอิทธิพลต่อชุมชน และถ้าเราพิจารณาการจัดระเบียบสังคมเราจะเห็นทั้งส่วนคล้าย
และส่วนต่างของชุมชนลาวโซ่งกับชุมชนของคนไทยภาคกลาง แต่เมื่อเราพิจารณา
โลกของความเชื่อและพิธีกรรมของลาวโซ่ ง เราจะเห็นความคล้ายคลึงกันในเรื่อง
ความเชื่อและพิ ธีกรรมทางพุทธศาสนากั บชุมชนชาวนาภาคกลางทั่วไป แต่
ในขณะเดียวกันเราได้เห็นความแตกต่างอย่างโดดเด่นในเรื่องความเชื่อและพิธีกรรม
ของลาวโซ่งที่เป็นมรดกวัฒนธรรมจาก “ไทด�ำ”
ความคิดความเชื่ อดั้งเดิมของลาวโซ่งเป็นเรื่ องราวเกี่ยวกับต้นก�ำเนิ ดของ
ลาวโซ่ง ความหมายของการด�ำรงชีวิตในโลกนี้ และชี วิตหลังความตาย รวมทั้ง
ความสัมพันธ์ที่มีกับสิ่งเหนือธรรมชาติอื่นๆ ซึ่งลาวโซ่งรวมเรียก “ผี ” ซึ่งผีต่างๆ
มีคุณลั กษณะที่แตกต่างกัน และมีผลต่อการที่ลาวโซ่งจะมีปฏิสัมพั นธ์ต่อ “ผี” ต่างๆ
เหล่ านั้น ซึ่งผู้เขียนจะน�ำเสนอข้อมูลจากงานของฉวีวรรณและวรานันท์ (2543) เป็น
หลักก่อน แล้วน�ำข้อมูลจากงานวิจัยชุมชนอื่นๆ มาเปรียบเทียบเสริมให้ชัดเจนขึ้น
พิธีกรรมต่างๆ ของลาวโซ่งสะท้อนให้เห็นถึงความเชื่อเรื่ อง “แถน” “ขวัญ”
และ “ผี ” ซึ่งในทัศนะของลาวโซ่งอาวุโส ลาวโซ่งแตกต่างจากคนไทยที่ “ลาวโซ่ง”
ถื อผี คนไทยไม่ถือผี และความหมายของ “ผี” ในที่นี้คือ “ผีบรรพบุรุษ” คนที่อายุ
ต�่ำกว่า 40 ก็ยังถือผีบรรพบุรุษอยู่ แต่หลายคนเริ่มไม่รู้จักทั้ง “แถน” และ “ขวัญ”
ซึ่ งมีความส� ำคัญในพิธีกรรมของลาวโซ่ง
ในความเชื่อดั้งเดิมของลาวโซ่ง “ขวัญ” มีความส�ำคัญต่อร่างกาย ท� ำให้
มีชีวิตมีพลังงาน อยู่เย็ นเป็นสุข ร่างกายแข็งแรง คนทุกๆ คนมีขวัญประจ�ำอยู่
ในอวัยวะส่วนต่ างๆ ของร่างกาย แต่หาก “ขวัญ” มีอันเป็นไป เช่น “หลงทาง”
จะมีผลต่อร่างกายท�ำให้เจ็บป่วย ต้องรักษาด้วย “พิธีกรรม” ต่างๆ เช่ น “ซ้อนขวัญ”
หรือ “เสนแถนผีฟ้า” และอื่นๆ แล้วแต่สาเหตุอาการและอายุของผู้เป็นเจ้าของขวั ญ
หากขวั ญนี้ไม่กลับคื น ร่างกายก็กลายเป็น “ขอน” ไร้ชี วิต ต้องท�ำพิธีหลายขั้นตอน