งานวิจัยวัฒนธรรมภาคใต้ 53
ภูมิปัญญาเดิมที่มีอยู่ในท้องถิ่นเป็นปั จจัยต้นทุนเชื่อมโยงกับปัจจัยใหม่อย่างสมดุล
ปัจจัยต้นทุน คือ ทรัพยากรธรรมชาติ และสภาพแวดล้อมทางกายภาพและจารีตนิยม
หรือทุนทางวัฒนธรรมของท้องถิ่น ปัจจัยเสริ มได้แก่ ประโยชน์ใช้สอยที่ประชาคมพึง
ได้และขีดความเจริญทางการศึกษาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีของสังคม ปัจจัย
เหล่านี้เป็นฐานส�ำคัญให้แก่ผู้สร้างวรรณกรรมโดยที่ใช้สร้างภูมิปัญญาในวรรณกรรม
ขึ้นมา เช่น วรรณกรรมเรื่องเต่าทองกล่าวถึงพันธุ์ปลาอย่างพิสดาร มหาพนค�ำกาพย์
กล่าวถึงภูมิปัญญาของผู้รจนาเกี่ยวกับว่านชนิดต่างๆ อย่างพิสดาร พระมหาชาดก
ค�ำกาพย์ กล่าวถึง เครื่องหอม เครื่องเทศ และสมุนไพรอย่างพิสดาร วันคารค�ำ
กาพย์กล่าวถึงธรรมชาติของนก ด้วยการบรรยายถึงอย่างมีชีวิตชีวา วรรณกรรมเรื่อง
ป้องครก กล่าวถึงสภาพการค้าขายต่างเมือง และพระปรมัตถ์ค�ำกาพย์ กล่าวเปรียบ
เทียบระหว่างส�ำเภาค้าขายกับส�ำเภาธรรม โองการพญากรูด กล่าวถึง ภูมิปัญญา
ของหมอผู้ประกอบพิ ธีกรรมที่ใช้อุบายน�ำเอาลัทธิเทวนิยม พุทธานุภาพนิยม
และธรรมชาตินิยมมาประสมประสาน เป็นต้น ในส่วนที่เกี่ยวกับภูมิปัญญาดังกล่าวนี้
ยังพบว่าแม่แบบแห่ง ภูมิปัญญาที่ปรากฏในวรรณกรรมทั กษิณเกิดจากความ
เป็นพหูสูตของผู้รจนา มรดกของสังคมหรือธรรมชาติ และเกิดจากความสามารถ
เฉพาะตัว นอกจากนี้ยังได้พบว่าภูมิปัญญาในวรรณกรรมทักษิณกับวิถีและพลัง
ชุมชนมีส่วนเกี่ยวข้องกันอย่างยิ่ง คือ ภูมิปัญญาในวรรณกรรมทักษิณ เป็ นสิ่งที่
ก่อให้เกิดพลังชุมชนได้เช่น โองการพระพรแสดงถึงวิถีและพลังของหมอผู้ประกอบ
พิธีกรรมทางไสยศาสตร์และแสดงถึงอุบายการน� ำเอาคติความเชื่ออันเนื่องด้วยพุทธ
ศาสนาผนวกกับความเชื่ อตามคติพราหมณ์มาสร้างเป็นมายาคติเพื่อขยายพื้นที่
และบทบาทให้แก่ตนเอง โองการพรหมบังเกิดมีวิธีการสร้างอ�ำนาจหลายวิธี โดย
อาศัยเทพเจ้าในศาสนาพราหมณ์ ความเชื่อเรืองผีและพระรัตนตรัย พระอภิธรรม
เจ็ดคัมภีร์ เป็นต้น
ด้านวรรณกรรมทักษิณ : วรรณกรรมคัดสรร เป็นการศึกษาวิจัยที่
ต่อเนื่องจากวรรณกรรมทักษิ ณ : วรรณกรรมปริทัศน์ ด้วยการคัดสรรมาจาก
ต้นฉบั บวรรณกรรมทักษิ ณจ�ำนวน 435 เรื่อง เหลื อเพียง 84 เรื่อง แล้วด�ำเนิน
การปริวรรต ท�ำเชิงอรรถ และสังเคราะห์ จัดกลุ่มวรรณกรรมโดยค� ำนึงถึงเนื้อหา