292 สืบโยดสาวย่าน
ที่ปรากฏอยู่ในแผนที่ภาพแล้วเปรียบเทียบกับสถานที่ที่มีอยู่จริงในปัจจุบันและ
อธิบายสภาพของสถานที่นั้นๆ
ส�ำหรั บบทความเรื่อง ประวัติศาสตร์และโบราณคดีเมืองพัทลุงเก่าชัยบุรี
(ชั ยวุฒิ พิยะกูล, 2544) เป็นบทความที่ ผู้เขียนศึกษาจากเอกสาร และการลงไป
ส� ำรวจและสัมภาษณ์ผู้รู้ แล้วน�ำเสนอใน 3 ส่วน คือ พัฒนาการทางประวัติศาสตร์
โบราณวัตถุ สถาน และแนวทางการอนุรักษ์และพัฒนาเมืองพัทลุงเก่าชัยบุรี อ�ำเภอ
เมือง จังหวัดพัทลุง ในส่วนของพัฒนาการทางประวัติศาสตร์เมืองนี้น่าจะเริ่มเมื่อ
ปีพ.ศ.2192 โดยย้ายมาจากเมืองพัทลุงที่ควนแร่ เป็นเมืองที่สัมพั นธ์กับหัวเมืองใน
ภาคใต้หลายเมือง ได้แก่ เมื องสงขลา นครศรีธรรมราช ปั ตตานี ไทรบุรี เป็นต้น เมือง
นี้เป็นแหล่งผลิตข้าวที่ส�ำคัญ และเป็นเมืองที่เป็นศูนย์กลางการปกครองพระพุทธ
ศาสนา ในด้านโบราณวัตถุ โบราณสถาน ยังปรากฏก�ำแพงเมือง ป้อมปืนใหญ่
คูเมื อง พระเสื้อเมือง อู่เรือ เครื่องปั้นดินเผา วัด บ่อน�้ำ ฯลฯ ส�ำหรับการอนุ รักษ์
ชุมชนนี้พยายามสร้างจิตส�ำนึกแก่ประชาชนและองค์กรท้องถิ่น ส่งเสริมการเรียน
รู้เรื่องท้องถิ่น ส่งเสริมความร่วมมือระหว่างราชการกับประชาชน และมีการเก็บ
รวบรวมหลั กฐานที่เกี่ยวข้อง เป็นต้น
บทความเรื่อง น�้ำอภิเษกในภาคใต้ (ชัยวุฒิ พิยะกูล, 2542) เป็นบทความซึ่ง
ผู้เขียนค้นคว้าเรียบเรียง จากเอกสารเป็นหลัก ท�ำให้ทราบเกี่ยวกับแหล่งน�้ำอภิเษก
ที่ส�ำคัญในภาคใต้ ได้แก่ จั งหวัดนครศรี ธรรมราชมีบ่อวัดหน้า พระลาน บ่อวัดเสมา
เมือง บ่ อวัดเสมาไชย บ่อวัดประตูขาว น�้ำห้วยเขามหาชัย และน�้ำห้วยปากนาคราช ใน
จังหวัดสุราษฎร์ธานีมีแหล่งน�้ำอภิเษกที่ส�ำคัญ คื อ คลองท่าเพชร คลองท่าชนะ คลอง
คงคาชัย บ่อวัดพระบรมธาตุไชยา บ่อวัดแก้ว คลองไชยา บ่อเดชา น�้ำเขาห้วยแก้ว
คลองราม คลองไชยคราม คลองเทพา ห้วยรั ตนโกศัย แม่น�้ำตาปี คลองบางสวั สดิ์
ห้วยเมืองชัย น�้ำธารเสด็จ คลองไกรษร คลองพระแสง คลองเบญจา คลองยั น
คลองศรีสุข และคลองนารายณ์ ที่ จังหวัดปัตตานีมีแหล่งน�้ำอภิเษก คือ สระพลาย
บัว บ่อทอง บ่อไชย และบ่อฤๅษี ในจังหวัดยะลา คื อ สระแก้ว และในจังหวัดภูเก็ต
มีบ่อน�้ ำเขาโต๊ะแซะ และน�้ำตกโตนไทร แหล่งน�้ำดังกล่าวเชื่อกันว่ามีความศักดิ์สิทธิ์