240 กำ�กึ๊ดกำ�ปาก
ท้องถิ่นนิยมที่มีเพิ่มมากขึ้นในปัจจุบัน ขณะวิทยานิ พนธ์ของ ของสุนันท์ ไชยสมภาร
(2545) จะเน้นถึงบทบาทของผู้หญิง ที่มีส่วนอย่างส�ำคัญในการสืบทอดความเชื่อ
และพิธีกรรมต่างๆ ในภาคเหนือ โดยเฉพาะความเชื่อในการนับถือผี ซึ่งมีผู้หญิ งเป็น
ผู้สืบทอดตระกูลผีปู่ย่า
นอกจากการศึ กษาพิธีกรรมแล้ว งานวิ จัยเกี่ยวกับคติความเชื่ อท้องถิ่น
ส่วนใหญ่นั้นมั กจะศึกษารายละเอียดในเนื้อหาของความเชื่อในเชิงปรัชญาและ
ในเชิงความเข้าใจในท้องถิ่น เช่น วิทยานิพนธ์ของ มาณพ มานะแซม (2541) ได้พยายาม
ตีความคติความเชื่อเรื่องการฟ้อนผีในเชิงปรัชญา และวิทยานิพนธ์ของ ญาวิณีย์
ศรีวงศ์ราช (2544) ก็ศึกษาคติเรื่องขวัญ จากวรรณกรรมพิธีกรรมล้านนาในเชิงปรั ชญา
เช่นเดียวกัน ส่วนงานวิจัยของ คมเนตร เชษฐพัฒนวนิช (2540) ศึกษาจารีตท้ องถิ่น
จากคติความเชื่ อเกี่ยวกับข้ อห้าม เรื่ อง ขึด ตามความเข้าใจของคนท้องถิ่นเอง
ซึ่ งบ่งบอกถึงการให้ความส�ำคัญกับพื้นที่ส่วนรวม
งานวิ จัยความเชื่ออี กกลุ่ มหนึ่งก็ จะมุ่งอธิ บายถึงลั กษณะเนื้อหาของ
อุ ดมการณ์เชิ งอ�ำนาจ หรือจักรวาลวิทยา หรือความเชื่อที่ก�ำหนดความสัมพันธ์
ประเภทต่างๆ เช่น วิทยานิ พนธ์ของ กรกนก รัตนวราภรณ์ (2545) ที่ศึกษาคติเกี่ยว
กับจักรวาลในการวางผังวัดหลวงล้านนา ซึ่งเป็นสัญลักษณ์อย่างหนึ่งที่สะท้อนให้
เห็นถึงอ�ำนาจรัฐในอนุภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ส่วนงานวิจัยของ วรรธนะ
มูลข�ำ (2545) พยายามจะชี้ให้เห็นว่าความเชื่อและพิธีกรรมต่ างๆ ในเชียงใหม่
มีร่องรอยและอิทธิพลของคติพุทธศาสนามหายานอยู่มาก
ขณะที่งานวิจัยในภาษาไทยจะให้ความสนใจพุทธศาสนาน้อยมาก เพราะ
มีเพียงวิทยานิพนธ์ของ อุดม ธีรพัฒนานนทกุ ล (2545) เท่านั้น ที่ศึกษาบทบาท
ของพระสงฆ์ในฐานะผู้ เชื่อมความสัมพันธ์ทางวัฒนธรรมระหว่ างสังคมภาคเหนือ
กั บรัฐฉานของพม่ า แต่งานวิจัยในเอกสารภาษาอังกฤษกลับให้ความส�ำคัญกับ
พุทธศาสนาอย่างมาก โดยศึกษาเพื่อหาความเชื่อมโยงกับศาสนาของกลุ่มชาติพันธุ์
อื่ นๆ บนพื้นที่สูงด้วย