งานวิจัยวัฒนธรรมภาคอีสาน 243
ทุนทางวั ฒนธรรมในความหมายตามนิ ยามดังกล่าว เมื่อเปรียบเทียบกับ
ความนิยามตามความหมายในประเทศทางตะวันออกก็คือ นิยามของภูมิปัญญา
ท้องถิ่น (Local Wisdom) อั นหมายถึงความรู้ของชาวบ้านในท้องถิ่น ซึ่งได้มาจาก
ประสบการณ์ และความเฉลียวฉลาดของชาวบ้าน รวมทั้งความรู้ ที่สั่งสมมาแต่
บรรพบุรุษ สืบทอดจากคนรุ่นหนึ่งไปสู่คนอีกรุ่นหนึ่ง ระหว่างการสืบทอดมีการปรับ
ประยุกต์และเปลี่ยนแปลง จนอาจเกิดเป็นความรู้ใหม่ตามสภาพการณ์ทางสังคม
วัฒนธรรม และสิ่งแวดล้อม
ภูมิปัญญาเป็นความรู้ที่ประกอบไปด้วยคุณธรรม ซึ่งสอดคล้องกับวิถีชีวิต
ดั้งเดิมของชาวบ้านในวิถีดั้งเดิมนั้น ชีวิตของชาวบ้ านไม่ได้แบ่งแยกเป็ นส่วนๆ หาก
แต่ทุกอย่างมีความสัมพันธ์กัน การท�ำมาหากิน การอยู่ร่วมกันในชุมชน ความรู้ใน
เชิงนิเวศ สมุนไพร หัตถกรรม สถาปัตยกรรม การปฏิบัติศาสนา พิ ธีกรรม ประเพณี
ศิลปะและการแสดง ความต่ างระหว่างนิยามทุนทางวั ฒนธรรมและภูมิ ปัญญา
ท้องถิ่นก็คือทุนทางวัฒนธรรมได้รวมความคิดของการใช้ประโยชน์จากภูมิปัญญา
ท้องถิ่น เพื่อให้ท้องถิ่นมองเห็นคุณค่าและน� ำความรู้ภูมิปัญญามาเพิ่มมูลค่าเป็น
ต้นทุนทางเศรษฐกิจ
การจ�ำแนกผลงานศิลปวั ฒนธรรมเป็นปัญหาประเด็นแรกในการพิจารณา
รวบรวมผลงานเพื่อการประเมินในครั้งนี้ ลักษณะผลงานทางด้านศิลปวัฒนธรรม
ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีทั้งลักษณะที่คล้ ายคลึงและแตกต่างจากภูมิภาค
อื่น จากการส�ำรวจงานวิจัยพบประเด็นแตกต่างประการแรกคือไม่มีงานวิจัยผล
งานศิลปะร่วมสมัยในภูมิภาค ท�ำให้ประเด็นการอธิบายสุนทรีศาสตร์ แบบตะวันตก
ที่เป็นมุมมองที่ใช้ในการพิ จารณาผลงาน ได้รับการพิจารณาว่ ามีความเหมาะสม
หรือไม่ เนื่องจากผลงานส่ วนใหญ่ที่ปรากฏเป็นการศึกษางานศิลปะในแบบประเพณี
นิยมท้องถิ่น โดยเฉพาะอย่างยิ่งการศึกษาจิตรกรรมฝาผนังหรื อฮูปแต้มตามผนังสิม
อีสาน เนื่องจากสุนทรียศาสตร์เป็นความงามที่เกิดจากคุณค่าและความหมายใน
มิติทางวัฒนธรรม ซึ่งผู้วิ จัยได้น�ำมาเป็นกรอบแนวคิดหลักในการอภิ ปราย เป็นที่