บทที่ 5
พลังวัฒนธรรมในศิลปะอีสาน
ชลิต ชัยครรชิต
5.1 บทน�ำ
ตลอดช่วงหลายทศวรรษที่ผ่านมา “วัฒนธรรม” ได้ถูกนิ ยามในความหมาย
ที่หลากหลาย นับตั้งแต่ความหมายของความเจริญงอกงาม มาจนถึ งกระบวนการ
ทางความคิด ความรู้และสิ่งที่เป็นผลผลิตทางสังคม การที่มี นิยามมากมายเช่นนี้ ไม่
ได้หมายความว่ามันขัดแย้งกัน นิยามส่วนมากจะคล้ายๆ กัน และอาจแบ่งออกได้
เป็น 2 ประเภทใหญ่ๆ คือ การนิยามวัฒนธรรมว่าเป็นสิ่งมีตัวตน (realistic) ส่วนอีก
ประเภทหนึ่งจะนิ ยามวัฒนธรรมว่าเป็นวัฒนธรรมในอุดมคติ ไม่มีตัวตน (idealistic)
ค�ำว่า เรียลลิสติค (realistic) หมายถึงความคิดที่ว่าสิ่งต่างๆ อาจถือเป็นสิ่งที่มีอยู่
อย่างอิสระและแตกต่างไปจากความรู้ความสามารถของสมองที่รับความรู้ไว้ ส่วนค�ำ
ว่า ไอเดียลิสติค (idealistic) คือความคิดที่ว่า ทุกสิ่งทุกอย่ างเป็นส่วนหนึ่งของความรู้
ของมนุษย์ และของสมองที่คิดสร้างมันขึ้นมา วัฒนธรรมในอุดมคติจะมาในรูปแบบ
ของแผนวัฒนธรรมต่างๆ รวมทั้งกฎเกณฑ์ที่เอามาจากพฤติกรรมที่สังเกตเห็ นได้
วัฒนธรรมจึงเป็นการจัดระเบียบของกฎเกณฑ์ข้อบังคับต่างๆ และของบรรทัดฐาน
ที่มีอยู่ในสมองของผู้สร้างวัฒนธรรม และได้ถ่ายทอดไปให้ลูกหลาน การให้ความ
หมายวัฒนธรรมว่าเป็นวัฒนธรรมในอุดมคตินั้น เป็นการมองวัฒนธรรมว่าเป็นสิ่ง
ที่ไม่มีตัวตนเพราะมั นเป็นนามธรรม