218 โสวัฒนธรรม
ท่องเที่ยว สภาฯก็ อาจจะคิดออกมาแตกต่างจากที่ การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย
และฝ่ายปกครองของจังหวั ดคิด กล่าวคือข้อแตกต่างจะอยู่ที่ชาวบ้านมีส่วนเป็น
เจ้าของงานนั้น มี บทบาทในการจัดสรรประโยชน์ที่จะเกิดขึ้นจากการจั ดงานนั้น
พวกเขาจะแสดงออกอย่างเป็น “ธรรมชาติ” มากกว่า เพราะงานที่ก�ำหนดขึ้นไม่ใช่
“การแสดง” แต่เป็นส่วนหนึ่งของประเพณีพวกเขาท�ำอยู่แล้ว
การศึกษาวิจัยเรื่องวัฒนธรรมพื้ นบ้านที่ชาวบ้านมีส่วนร่วม คือการวิจัยที่
สร้างส�ำนึกให้กับชุมชน และสร้างพลังในการแก้ไขปัญหาต่างๆ ที่พวกเขาประสบ
อยู่ นักวิจัยอาจไม่ใช่นักพั ฒนาก็จริง แต่นักวิจัยสามารถร่วมมือกับนั กพัฒนาทั้งรัฐ
หรือเอกชนในกระบวนการวิจัยเพื่อจิตส� ำนึก ซึ่งท�ำให้งานนั้นสัมพั นธ์กับบริบททาง
เศรษฐกิจสังคมของอดีตและปัจจุบันของหมู่บ้าน จิตส�ำนึก คือ พลังส�ำคัญในการ
พัฒนา และวิธีการที่ควรไปเริ่มที่หมู่บ้าน ไม่ใช่จากมหาวิทยาลัย จากแนวคิดทฤษฎี
หรือแม้แต่ผลงานวิจัยที่เคยท�ำมาก่อน
การส่งเสริมหั ตถกรรมพื้นบ้านเป็นเรื่องดี แต่ ชาวบ้ านไม่มี ส่วนร่วมในการ
ก� ำหนดรูปแบบ เนื้อหา วิธีการ และราคาสินค้า เพราะไม่มี ก�ำลังต่อรอง ไม่ได้รับ
การสนับสนุนให้มีความรู้ ความสามารถและทุนในการจัดการทรัพยากรของตนเอง
พวกเขาไม่คุ้นเคยกับการค้าแบบใหม่ จึงต้องตกเป็นเบี้ยล่างของพ่อค้าอยู่ตลอดเวลา
การด�ำเนินงานเกี่ยวกับวัฒนธรรมพื้นบ้านหากจะมีเป้าหมายในการพัฒนา
คุณภาพชีวิ ตชาวบ้านจริงๆ แล้วก็ต้องเริ่มที่ แนวคิด ต้องเปลี่ยนความคิดใหม่ ต้อง
เอาชาวบ้านเป็น “ตัวตั้ง” ต้องเริ่มต้นที่หมู่บ้านและตั วชาวบ้าน เริ่มท�ำความเข้าใจ
กั บรากเหง้าของชุมชนหมู่บ้านพยายามเข้าใจกระบวนทรรศน์ดั้งเดิมซึ่งเป็นรากฐาน
ชี วิตของหมู่บ้าน ปรับวิธีคิดให้เชื่อและศรัทธาชาวบ้านดวงตาจะได้เห็นภูมิปัญญา
และศักยภาพชาวบ้านมากยิ่งขึ้น
การเปลี่ยนความคิดเช่นนี้ไม่ ได้ปฏิเสธหรือต่อต้านการด�ำเนิ นการที่ท�ำกันอยู่
ตรงกันข้าม งานบุญวั ฒนธรรมจะมีมากขึ้นทั้งทางปริมาณและคุณภาพงานวิ จัยจะ
มีมากขึ้น เพราะจะ “สนุก” และได้ประโยชน์ทุกฝ่าย ทั้งชาวบ้านและคนท�ำวิจัย จะ