122 สืบโยดสาวย่าน
หนึ่ง คื อ ชาวเล หรือชาวไทยใหม่ ซึ่งอาศัยอยู่ตามชายฝั่งทะเลและหมู่เกาะต่างๆ
แถบทะเล อันดามัน ทางภาคใต้ฝั่งตะวันตกของไทย นอกจากนี้ยังมีกลุ่มคนสอง
น�้ำ จังหวัดระนอง และไทยทรงด�ำ บ้านดอนรวบ จังหวัดชุมพร แต่ผลงานที่จะน�ำ
มาสังเคราะห์ ในที่นี้ เป็นเนื้อหาเกี่ ยวกับกลุ่มชาติพันธุ์ชาวเลและซาไก ซึ่งเป็นกลุ่ ม
ที่ได้รับความสนใจ และเลือกเป็นกรณีศึกษาในฐานะที่เป็นกลุ่มชนที่มีวิถีชีวิตและ
คุณภาพชีวิ ตที่แตกต่างไปจากชนกลุ่มใหญ่ของประเทศ
แม้กลุ่มชาติพันธุ์ซาไก มีชื่อเรี ยกขานหลากหลาย เช่น เงาะ เงาะป่า ซาแก
ซาไก โอรังอัสลี ชาวป่า ไอ้ เกลอ พวกเขาเรียกตัวเองว่า “มันนิ ” และเรียกคนบ้านที่
ติดต่อสัมพั นธ์ว่า“หะมิ” และมีผลงาน ชื่อ “ไม่มีเงาะซาไกในประเทศไทย” เสนอข้อ
โต้แย้งว่า ชาวพื้นเมืองภาคใต้ที่อาศัยอยู่ตามป่าเขาจั งหวัดพัทลุง ตรัง สตูล ยะลา
และนราธิวาส ซึ่งเรียกกันว่า “ซาไก” นั้น ที่ถูกคือเผ่า “เซมัง” (บุญเสริม ฤทธาภิรมย์
และประสิทธิ์ ฤทธาภิรมย์ : 2548) แต่ในการศึกษาครั้งนี้ ขอใช้ชื่อ กลุ่มชาติพันธุ์
“ซาไก”เนื่องจากเป็นชื่อที่ปรากฏในผลงานที่น�ำมาสั งเคราะห์ อีกทั้งยังเป็นชื่อที่เป็น
รู้จักกันทั่วไป ส่วนอีกกลุ่มชาติพันธุ์จะรู้จักกันในนามของ “ชาวเล” บ้างก็แบ่งเป็น
3 กลุ่ม ได้แก่กลุ่มมอแกน มอแกลน และอูรักลาโว้ย บ้างก็แบ่งเป็น 2 กลุ่ม คือ
กลุ่มมอแกน และอูรั กลาโว้ย โดยกลุ่มมอแกน แบ่งย่อยเป็น มอแกนเกาะ (มอเก็น
ปูเลา) กับมอแกนบก (มอเก็นตามับ) ในที่นี่จะใช้เทียบเคี ยงกันทั้ง 2 แบบ คือมอ
แกน หมายถึงมอแกนเกาะ และมอแกลน หมายถึง มอแกนบก เพื่อคงชื่อดั้งเดิม
จากค�ำบอกเล่าของมอแกนผู้สูงอายุในอดีต
ประเด็นที่สังเคราะห์ ประกอบด้วย ประเภทและปริมาณงาน เนื้อหาและ
ข้อค้นพบ วิธีวิทยา แนวคิด ทฤษฎี และวัตถุประสงค์ของการศึกษา การแบ่งกลุ่ม
ซาไกและชาวเล ด้านเนื้อหาจะแบ่งเป็นกลุ่มสั งคม วัฒนธรรม ประวัติศาสตร์ และ
กลุ่มอัตลักษณ์และความหลากหลายทางชาติพันธุ์
เนื้ อหากลุ่มสังคม วัฒนธรรม ประวัติศาสตร์ แบ่งเป็นประเด็นย่อย ด้ าน
ประวัติศาสตร์ นิทาน ต�ำนาน การอพยพโยกย้าย แหล่งที่พักอาศัย และจ�ำนวน
ประชากร ประเพณี ความเชื่อและพิ ธีกรรม การศึกษา ภาษา และวรรณกรรม