120 สืบโยดสาวย่าน
จึ งควรให้ความส�ำคัญเฉพาะลักษณะวั ฒนธรรมบางอย่างที่แสดงถึงความเป็น
อั ตลักษณ์ของกลุ่มชาติพันธุ์เดียวกัน เช่น การแต่งกาย ภาษา ที่พักอาศั ย วิถีชีวิต
และค่านิยมพื้นฐานที่เข้ากันได้ เช่น มาตรฐานทางศีลธรรม จริยธรรม ความดีงาม
ซึ่ งสมาชิกในกลุ่มเป็นผู้ตัดสิ นหรือให้คุณค่า
ค�ำว่า “อัตลักษณ์” เป็นเรื่องของความเข้าใจและการรับรู้ว่าเราเป็นใครและ
คนอื่นเป็นใคร และเป็ นสิ่งที่ถูกสร้างขึ้นโดยกระบวนการทางสังคม เมื่ อตกผลึกแล้ว
อาจจะมีความคงที่ ปรับเปลี่ยน หรือเปลี่ยนแปลงรูปแบบไป ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับความ
สัมพันธ์ทางสังคมเป็นหลัก ซึ่งตามความหมายของเจนกินส์ (Richard Jenkins) มี
สองนัยยะด้วยกัน คือความเหมือนและความเป็นลักษณะเฉพาะที่แตกต่างออกไป
อั ตลักษณ์ มิใช่เป็นสิ่งที่มีอยู่แล้วในตัวของมันเอง หรือก�ำเนิดขึ้นมาพร้อมกั บคน
หรือสิ่งของ แต่เป็นสิ่งที่ถูกสร้างขึ้นและมีลักษณะขอการเป็น พลวัตอยู่ตลอดเวลา
(ประสิทธิ์ ลี ปรีชา, 2547: 33)
“อัตลั กษณ์ทางชาติพันธุ์” (ethnic identity) จึงหมายถึงลักษณะเฉพาะทาง
สั งคมและวัฒนธรรของกลุ่มชนใดกลุ่มชนหนึ่งที่มีร่วมกั นและแตกต่างไปจากคน
กลุ่มอื่น (ขวัญชีวัน บัวแดง, 2546 : 75) ทั้งนี้ตามทัศนะของปิ่นแก้ว เหลืองอร่ามศรี
(2546 : 9) มอง“อัตลักษณ์ทางชาติพันธุ์ ” ในฐานะกระบวนการที่ไม่อาจจะแยกออก
จากความสัมพันธ์กับหน่วยทางสังคมอื่นๆ ได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในบริบทความ
สั มพันธ์ กับ รัฐชาติ ความสัมพันธ์ทางชาติ พันธุ์จึงไม่เพี ยงแต่เป็นความสัมพันธ์
ทางสังคมและวัฒนธรรม หากแต่เป็นความสัมพันธ์ทางอ�ำนาจระหว่ างกลุ่มชนผู้
มีอ�ำนาจ (dominant group) ผู้สถาปนาตนเองขึ้นเป็นชนกลุ่มใหญ่กับกลุ่มชนที่ด้อย
อ� ำนาจกว่า (subordinate group)
สังคมไทยเป็ นสังคมพหุวั ฒนธรรม ประกอบด้วยกลุ ่มชาติพันธุ์ต่ างๆ ที่มี
อั ตลักษณ์ของตนเอง มีทั้งชนกลุ่มน้อย กลุ่มใหญ่ อาศัยอยู่ร่วมกั นบนแผ่นดินไทย
ท่ามกลางความแตกต่างทางสั งคมและวัฒนธรรม การศึกษาเรื่องราวของกลุ่ ม
ชาติพันธุ์ ในยุคแรกๆ ของไทยปรากฏในงานเขียน ของพระยาอนุมานราชธน เกี่ยวกับ
ประเพณี พิธีกรรม ในแต่ละภาคของไทย โดยได้รับแรงบันดาลใจจากการได้มีโอกาส