188 โสวัฒนธรรม
แต่ก็ ยังพอมีสิ่งที่น่ายินดีเกิดขึ้นอยู่บ้าง ในท่ามกลางความวิกฤตของปัญหาที่
ชาวชนบทภาคตะวันออกเฉียงเหนือก�ำลังเผชิญอยู่ นั่นก็คือในทศวรรษที่ผ่านมา ได้
เกิดขบวนการของปัญญาชน และชนชั้นกลางที่ ตื่นตัวออกไปท� ำงานในชนบทมากขึ้น
โดยมีสถาบันการศึกษาในท้องถิ่น องค์ กรเอกชนต่างๆ โดยเฉพาะกลุ ่ม NGO
ได้เปิดโอกาสให้คนหนุ่มสาวที่มีอุดมการณ์และมีความรักห่วงใยวิถีชีวิตอันงดงาม
ของชาวอีสานที่ก�ำลังจะสูญหายไป ได้เข้าไปท�ำการศึกษาวิจัยด้วยการฝังตัวท�ำงาน
เป็นลูกหลานอยู่ กับชาวบ้านใช้ชีวิตอยู่กับชุมชน ร่วมกิจกรรมต่ างๆ ของชุมชน เน้น
การใช้กระบวนการศึกษาวิเคราะห์ชุมชนและเข้าถึงปัญหาชุมชนด้วยกรอบวิธีการ
ทางสังคมศาสตร์ โดยเน้นการร่วมคิดวิเคราะห์แลกเปลี่ยนความรู้จากกลุ่มพูดคุย
ไปสู่การเกิดกิจกรรม เกิดผู้น�ำกลุ่มกิจกรรม ซึ่งเป็นผู้น�ำด้านคุณธรรม เสียสละและ
ขยายผลไปสู่การก่อรูปขององค์กรชุมชนที่มีการสร้างเครื อข่ายความร่วมมื อให้ขยาย
วงกว้างขึ้ นเพื่อก่อให้เกิดพลังในการแก้ ปัญหาโดยน�ำเอาวัฒนธรรมมาเป็นเครื่องมือ
ส� ำคัญในการพัฒนาอันจะก่อให้เกิดการพัฒนาที่มีความยั่งยืนยาวนาน ทั้งนี้เพราะ
ทุกคนในชุมชนมีส่วนร่วมคิด ร่วมตัดสิ นใจ ร่วมท� ำ ร่วมรับผลประโยชน์และร่วมรับ
ผิ ดชอบต่อสิ่งที่จะเกิดขึ้นตามมาด้วยความเต็มใจ
เมื่ อปีพ.ศ.2532 องค์การสหประชาชาติโดยข้อเสนอขององค์การ UNESCO
ได้ประกาศ “ทศวรรษแห่งวัฒนธรรมกับการพัฒนา” โดยเล็งเห็นว่าในการพัฒนา
นั้นถ้าใช้แต่วิ ทยาศาสตร์ เทคโนโลยีเพียงอย่างเดียวสังคมจะเสียความสมดุล จ�ำเป็น
ต้องน�ำวัฒนธรรมเข้ามาเป็นฐานของการพัฒนา
ในอดีตที่ผ่านมา สถาบันการศึกษาต่างๆ ยังให้ความสนใจวัฒนธรรมอยู่ใน
ขอบเขตที่จ�ำกัดกล่าวคือ ยั งมองวัฒนธรรมเป็นเรื่องของดนตรี การร้องร�ำท�ำเพลง
และศิลปวั ตถุเท่านั้น มองไปไม่ ถึงภูมิ ปัญญาแห่งชาติหรือภูมิ ปัญญาท้ องถิ่นที่
สั มพันธ์กับชีวิต สังคมและสิ่งแวดล้อมหรือวิถีชีวิตทั้งมวลของคนไทย ซึ่งบรรพชน
ได้มอบให้เป็นมรดกที่ล�้ำค่าในด้านต่างๆ แก่ชาวไทยทุกคน เช่น วัฒนธรรมในการ
ท�ำมาหากิน วัฒนธรรมในการรั กษาสิ่งแวดล้อม วั ฒนธรรมทางการแพทย์และ
สาธารณสุข เป็นต้น ตัวอย่างบางประการของการน� ำเอาวัฒนธรรมมาใช้ในการ
พัฒนาได้อย่างเหมาะสมได้แก่