102 ถกเถียงวัฒนธรรม
กลุ่มชาติพันธุ์ในภาคกลางของประเทศไทยสะท้ อนความคิดและความสนใจของ
ผู้เขียนงานที่แตกต่างไปจากแนวทางการศึกษากลุ่มชาติพันธุ์ในกระแสความสนใจ
ของนักวิชาการตะวันตกในช่วงเวลาดังกล่าวนั้น งานที่เป็นไปตามกระแสแนวทาง
แบบตะวั นตก มักจะเป็นงานเขียนในช่วงหลังพ.ศ.2540 ไปแล้ว แต่ความรู้ที่ได้จาก
งานเขียนเหล่านี้ก็มีประโยชน์ในอีกลักษณะหนึ่ง จึ งคิดว่าในงานนี้จะเน้ นการน�ำเสนอ
สถานภาพองค์ความรู้ความหลากหลายทางชาติพันธุ์และวัฒนธรรม2ตามประเด็น
ที่สังเคราะห์มาได้จากงานต่างๆ เหล่านี้ด้วย อย่างไรก็ตามเพื่อเป็นการเทียบเคียง
ให้เห็นแนวทางการศึ กษาที่ได้ พัฒนาในโลกตะวันตกและความสนใจที่ปรากฏในงาน
ศึกษากลุ่มชาติพันธุ์ต่างๆ ของภาคกลางในประเทศไทย ผู้เขียนคิดว่าจะน�ำเสนอ
ให้เห็นพัฒนาการความสนใจการศึกษาชาติพันธุ์ในสังคมศาสตร์ทางโลกตะวันตก
โดยสังเขปก่ อนแล้วจึงน�ำเสนอพัฒนาการองค์ความรู้ที่สังเคราะห์ได้จากการอ่ าน
งานเขียนที่ เกี่ ยวกับกลุ่มชาติพันธุ์ในภาคกลางของประเทศไทยต่อไป
ค�ำในภาษาไทยที่ในแวดวงวิชาการปัจจุบัน เราใช้กันว่า “กลุ่มชาติพันธุ์” เพื่อ
จ� ำแนกกลุ่มคนที่มีวัฒนธรรมแตกต่างกันนั้น เป็นค�ำประดิษฐ์ในทางวิ ชาการหรือที่
เรียกว่า “มโนทัศน์” (concept) ซึ่งแปลมาจากค�ำว่า “ethnic group” ในภาษาอังกฤษ
ค�ำว่ากลุ่มชาติพันธุ์นี้น่าจะเข้ามาพร้อมๆ กับพัฒนาการความรู้ทางมานุษยวิทยา
ในประเทศไทยประมาณในช่วงเวลาไม่เกิ น 7 ทศวรรษที่ผ่านมานี้3ก่อนหน้านั้นจาก
หลักฐานประวัติศาสตร์พบว่าใช้ค�ำอื่นๆ เช่น “ชนต่างชาติต่างภาษา”4 ในสมัย
อยุธยาและในยุคสมัยรัตนโกสิ นทร์ด้วย (Prachuabmoh et al. 2013)
2 ผู้เขียนได้รวมค�ำว่ า “วัฒนธรรม” เข้ามาไว้ด้ วย เพราะที่จริงแล้ วผู้เขียนส่ วนใหญ่สนใจประเด็นทาง
วัฒนธรรมมากกว่าประเด็นทางชาติพันธุ์
3 ในพจนานุกรมศัพท์สังคมวิทยาอังกฤษ-ไทย ฉบับราชบัณฑิ ตยสถานปี พ.ศ.2524 (ซึ่งคณะกรรมการ
บัญญัติ ศัพท์ที่ ประกอบด้วยนั กสังคมวิทยาและนักมานุษยวิทยาหลายท่านได้ระบุว่ าได้บัญญัติศัพท์จาก
พจนานุกรมชื่อ Dictionary of Sociology and Related Sciences เป็นหลัก โดยอาจตั ดและเติมศัพท์ตามที่เห็น
สมควร) ปรากฏว่าไม่มีค�ำว่า “กลุ่มชาติพันธุ์” แต่มีค�ำว่า “ชาติพันธุ์” ในรูปค�ำต่างๆ เช่น “ethnic” แปลว่า
เกี่ยวกับชาติ พันธุ์ และ “ethnography” แปลว่าว่า “ชาติพันธุ์วรรณา” เป็นต้น
4 มีความหมายไม่เหมือนกั บค�ำว่า “กลุ่มชาติพันธุ์” ที่ใช้ในสังคมศาตร์เสียทีเดียว