108 สืบโยดสาวย่าน
ประการที่สอง นักวิชาการที่มีผลงานการค้นคว้าวิ จัยเรื่องราวของวั ฒนธรรม
ภาคใต้ในช่วง 10 ปีเศษที่ผ่านมา ส่วนใหญ่ก่อตัวมาจากกลุ่มวิชาภาษาไทยซึ่งสอน
วิชาคติชนวิทยา และกลุ่ มสังคมศึกษา คนเหล่ านี้คุ้นเคยกับต้นแบบที่เกิ ดขึ้นในช่วง
พ.ศ.2520–2540 ที่ส่วนใหญ่เป็นงานประเภทรวบรวมเนื้อหา ผลงานดังกล่าวจึงมีส่วน
ให้แนวทางการท� ำงานแบบเดิมๆ แก่นักวิชาการ ซึ่งงานแบบเดิมนั้นมีข้อจ�ำกัดตรง
ที่ช่วงเวลานั้นเรื่องราวของท้องถิ่นมีคนเห็นคุณค่าน้อย ผู้ศึกษาหรือนักวิชาการต่าง
ผลิตผลงานออกมาด้ วยใจรัก ซึ่งผลงานในช่วงเวลาต่อมา หลังจากปี พ.ศ.2540 แม้
การศึกษาวิจัยเปิ ดกว้างมีวิธีคิดและวิ ธีท�ำงานในมิติใหม่ แต่ผลงานการค้นคว้าทาง
วัฒนธรรมส่วนใหญ่ยั งคงย�่ำอยู่กับที่มากกว่าที่จะคิ ดก้าวไปข้างหน้าอย่างแท้จริง
ประการที่ สาม เป็นที่ยอมรับว่าผลงานวิจัยที่มีคุณภาพ ผู้ศึกษาวิจัยจะต้อง
ถึ งพร้อมด้วยความรอบรู้ การปฏิบัติ และการสร้างผลงานต้องก่อให้เกิดประโยชน์
ต่อสังคมอย่างแท้จริง แต่นักวิชาการวัฒนธรรมของภาคใต้ยากที่จะถึงพร้อมอย่าง
บริบูรณ์ในคุณสมบัติดังกล่าว จากผลงานที่น�ำมาศึกษา ท�ำให้ทราบว่าบางคนขาด
ความรู้ด้านทฤษฎี บางคนขาดความเป็นไทด้านวิธีคิด บางคนมีทั้งสองอย่างแต่มี
อั ตตาสูงยากที่จะท�ำงานร่วมกับคนอื่น เหล่านี้ท�ำให้ผลงานศึ กษาวิจัยทางวัฒนธรรม
ในช่วง 10 ปีเศษที่ผ่านมา ยากที่จะมีคุณภาพถึงระดับที่เป็ นแนวทางหรือแบบอย่าง
ได้ แม้จะมีบ้างก็ไม่มากนัก
ประการที่ สี่ ผลงานวิจัยวัฒนธรรมภาคใต้ซึ่งเน้นด้ านพลังความคิดและ
ภูมิปัญญา แม้จะมีผู้ศึกษาวิจัยไว้เป็นจ�ำนวนมาก และเนื้อหาหลากหลาย แต่ยัง
ขาดบริบทการมองคนเกี่ยวกับเรื่องพื้นที่และเวลา ท�ำให้งานศึกษาวิจัยด้านนี้มอง
เห็นไม่ชัดว่าอะไรคือ ปัจจัยที่ท�ำให้เกิ ดการเปลี่ยนแปลง ผลงานจึ งแสดงให้เห็นแค่
ปรากฏการณ์ ซึ่งเป็นประโยชน์อย่างกว้างๆ มากกว่าที่จะเข้าใจและน�ำไปต่อยอด
ศึกษาเพื่อแก้ปัญหาให้ตรงจุดได้ งานศึกษาวิจัยเพื่อการแก้ปั ญหาจึงไม่ประสบความ
ส� ำเร็จเท่าที่ควร
จากการศึกษาวิเคราะห์ และประเมินสถานการณ์ภาพองค์ความรู้การวิจัย
วัฒนธรรมภาคใต้ด้านพลังความคิดและภูมิปัญญา มีข้อเสนอแนะดังนี้