316 สืบโยดสาวย่าน
กั บภาวะแวดล้อมทางสังคมและธรรมชาติอย่างกลมกลื น ศิลปวัฒนธรรมภาคใต้จึง
เป็นคติที่แฝงอยู่ในวิ ถีชีวิ ต ซึ่งใช้ถ่ายทอดขัดเกลาผู้คนในท้องถิ่นเพื่อให้ด�ำเนินชีวิต
ตามอุดมการณ์และค่านิยม แต่ขาดการสนใจการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ความขั ดแย้ง
และการเปลี่ยนแปลงที่แทรกแฝงอยู่ในวิถีชีวิต แม้จะมีงานศึกษาศิลปวัฒนธรรมรุ่น
หลังบางชิ้นสนใจการเปลี่ยนแปลงด้วยการมองวิถีชีวิตท้องถิ่นกับการพัฒนา โดย
เห็นว่าวัฒนธรรมมีพลวัต มีความสามารถในการปรับตัวกับการเปลี่ยนแปลง แต่
ก็ เป็นการมองบนโครงสร้างที่สั่งสมสืบต่ อกันมาในฐานะพลั งทางวัฒนธรรมจาก
ภายในที่เป็นเอกลักษณ์และศักดิ์ศรีของท้องถิ่นมากกว่าการผสมผสานกับความรู้ แบ
บอื่นๆ จากภายนอก คือ ยังมุ่งยึดโยงอยู่กับฐานความคิดแบบเดิมอย่างเหนียวแน่น
การศึกษาศิลปวัฒนธรรมภาคใต้จึงยังคงมีลักษณะที่เน้นการสืบทอดวัฒนธรรมเพื่ อ
รักษาความเป็นอิ สระของตน ตลอดจนเพื่อสร้างศักยภาพชุมชน
งานศึกษาค้นคว้าศิลปวัฒนธรรมภาคใต้ อันเป็นผลผลิตของคนรุ่นต่อมา แม้
พยายามสนใจเงื่อนไขและบริบทต่างๆ มากขึ้น แต่ก็มีไม่น้อยที่มุ่งสนใจความคิดพื้น
ฐานเดิมๆ ด้วยเห็นว่ าเป็นเอกลักษณ์ที่โดดเด่น มักขาดความสนใจที่มองวัฒนธรรม
ด้ วยการเชื่อมโยงกับโครงสร้างและความสัมพันธ์ทางด้านอื่นๆ นอกจากนี้ยังไม่สนใจ
ศึกษาการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมเท่าที่ควร จึงยังไม่เห็นความหลากหลายทางความ
คิด และความสัมพันธ์ที่อาจจะขัดแย้งกัน ของสภาพดังกล่าวท�ำให้การศึกษาศิลป
วัฒนธรรมของภาคใต้ตายตัวและค่อนข้างหยุดนิ่งอยู่กับที่
งานศึ กษาค้นคว้าศิลปวัฒนธรรมภาคใต้ บางเรื่องสนใจความเป็นพลวัต
แต่เป็นเพียงมองความสามารถในการปรั บตั วและการสืบทอดลักษณะพื้นฐาน
ต่อไปเท่านั้น ไม่ได้มองไกลถึงเรื่องการผลิต การสร้างความรู้ใหม่ หรือความหมาย
ใหม่ หรือการช่วงชิ งความหมายในการปรับเปลี่ยนความสัมพั นธ์เชิ งอ�ำนาจระหว่าง
กลุ่มคนต่างๆ ที่มีความสัมพันธ์เชื่อมโยงกันอยู่ ในด้านความหลากหลายก็เช่น
เดียวกัน ส่วนใหญ่ยังตระหนักเพียงว่าศิลปวั ฒนธรรมเป็นทุนทางสังคมของกลุ่ม
ชนที่เป็นลักษณะเด่นเฉพาะแต่ละกลุ่มจึ งมุ่งศึกษาเพียงเพื่อให้ทราบแก่ นสารอันเป็น
ปรากฏการณ์ ไม่ค่อยสนใจความหลากหลายที่สัมพันธ์หรือขัดแย้งกันมากนัก มีงาน