318 สืบโยดสาวย่าน
พยายามที่จะรักษาส�ำนึกเดิมบนพื้นฐานวัฒนธรรมเดิ ม ขณะที่ส�ำนึกเดิมของชุมชน
ได้เปลี่ยนแปลงไปตลอดเวลา นอกจากนี้หากพิจารณาการศึกษาศิลปวัฒนธรรม
ด้ านความเชื่อ พิธีกรรม ไสยศาสตร์ ศิลปะการแสดง ก็พยายามแยกไปศึกษาโดดๆ
ทั้งๆ ที่สิ่งดังกล่าวเป็นส่วนประกอบส�ำคัญของพุทธศาสนาแบบชาวบ้าน เป็นวิถี
ชีวิตชาวบ้าน แต่ขาดการมองที่ถึงตัวชาวบ้านจริงๆ ท�ำให้ความเข้าใจในเรื่องที่ว่า
นี้ขาดความลุ่มลึก เป็นเพียงแค่มุมมองวัฒนธรรมทั่วไป งานศึกษาค้นคว้าทางศิลป
วัฒนธรรมของภาคใต้ จึงค่อนข้างอยู่ในลักษณะเดิม แม้ กาลเวลาเปลี่ยนผ่านไป
นับทศวรรษ