92 กำ�กึ๊ดกำ�ปาก
ในช่วงปี 2547-2549 โดยมีการรวบรวมงานศึกษาวิ จัยในรูปแบบของหนั งสือ
วิทยานิพนธ์ บทความทั้งที่น�ำเสนอในที่ประชุมสัมมนาและตีพิมพ์ในวารสารและ
หนังสือรวมบทความ รวมทั้งรายงานการวิจัยทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษ ย้อนหลัง
ไปประมาณ 10 ปี (2539-2549) นอกจากนี้ผู้เขียนยั งได้ทบทวนงานศึกษาที่ท�ำหลัง
ปี 2549 เพิ่มเติม โดยส่วนใหญ่เป็นงานวิ ทยานิพนธ์ของนักศึ กษาปริญญาโท
สาขาการพัฒนาสังคม ซึ่งเป็นสาขาที่ด�ำเนินการโดยภาควิชาสังคมวิ ทยาและ
มานุษยวิทยา คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชี ยงใหม่ที่ผู้เขียนสังกัดอยู่และเข้าถึง
ได้โดยง่าย รวมถึงชุดโครงการวิจัยที่ท�ำเกี่ยวกับเรื่ องชาติพันธุ์ที่ด�ำเนินการโดย
นักวิชาการของมหาวิ ทยาลัยเชียงใหม่ โดยผู้เขียนได้เข้าไปร่วมอี กจ�ำนวนหนึ่ง
อย่างไรก็ดี ผลงานที่รวบรวม ถือเป็นเพียงส่วนหนึ่ งของงานศึกษาวิจัยที่ เกี่ยวกับ
ชาติพันธุ์ทั้ งหมดซึ่งมีจ�ำนวนมากกว่าที่ได้อ้างถึงในบทความนี้
ในบทความนี้ผู้เขียนได้สรุปเนื้ อหาหลัก แนวทางและระเบียบวิธีวิ จัยที่
นักศึกษาและนักวิจัยใช้ในช่วงเวลากว่าหนึ่งทศวรรษที่ผ่านมา แต่ก่ อนที่จะเป็น
การสังเคราะห์เนื้อหาและระเบียบวิธีของงานวิจัย บทความเริ่มจากการอธิบายถึง
ความหมายของชาติพันธุ์ สัมพันธ์ที่ใช้เป็นขอบเขตของการรวบรวมเอกสารงานศึกษา
จากนั้นเป็นเรื่องบริบททางสังคมที่ส�ำคัญในช่วงกว่าทศวรรษที่ผ่านมา ที่ส่งผลต่อ
การเกิดปัญหาหรือปรากฏการณ์ด้านชาติพันธุ์ ที่นักศึกษาและนักวิจัยหยิบยกขึ้นมา
เป็นประเด็นการวิจัย ต่อจากนั้นจึงเป็นการสังเคราะห์เนื้อหาของการวิจัย แนวคิด
และระเบี ยบวิธีวิจัย และในส่วนสุดท้ายเป็นการประเมินสรุปที่เน้นวิเคราะห์ช่องว่าง
การวิจัยทางชาติพันธุ์ที่มีอยู่
ค�ำว่าชาติพันธุ์ สัมพั นธ์หรือในภาษาอังกฤษที่ใช้ค�ำว่า ethnicity นั้ น
มีการให้ ความหมายที่ แตกต่างกันออกไปตามแนวคิ ด มุมมอง หรือความ
เชื่อทางสังคมวิทยาและมานุษยวิ ทยาที่ แตกต่ างกันออกไป ในแนวความคิด
แบบโครงสร้างนิยม ชาติพันธุ์สัมพั นธ์เป็นสิ่งที่ถูกสร้างโดยสังคม เป็นจิตส�ำนึกร่วม
ที่เน้นความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันในทางเชื้อสายที่สืบทอดกันมา ดังเช่ นการอธิบาย
ของ สุเทพ สุนทรเภสัช (2548:10) ซึ่งเป็นผู้ที่แปลค�ำว่า ethnicity เป็น ชาติพันธุ์สัมพั นธ์