Page 244 - 089 รุกข มรดกของแผ่นดิน

240

ต้นเกด

ชื่อสามัญ Milkey Tree

ชื่อวิทยาศาสตร์ Manilkara hexandra Dub.
ชื่อวงศ์ SAPOTACEAE
ชื่อเรียกอื่น ครินี ไรนี (ฮินดู), เกด (กลำง), รำชำยตน (รำ-ชำ-ยะ-ตะ-นะ) ชีริกำ (ชี-ริ-กำ),
รำชำยตน� (รำ-ชำ-ยะ-ตะ-นัง) (ชื่อภำษำบำลี)

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

เป็นต้นไม้ขนำดกลำงถึงขนำดใหญ่ มีน�้ำยำงขำว สูง ๑๕ - ๒๕ เมตร เรือนยอดแน่นทึบเป็นพุ่มกลม ล�ำต้นและกิ่งมักคดงอ
เปลือกนอกสีน�้ำตำลอมเทำหรือสีคล�้ำ แตกเป็นสะเก็ดสี่เหลี่ยม หรือแตกเป็นร่องลึกตำมยำวเปลือกในสีแดงอมน�้ำตำลหรือชมพู
ใบเดี่ยว เรียงเวียนสลับเป็นกลุ่มตอนปลำยกิ่งรูปไข่กลับหรือรูปรีแกมรูปไข่กลับ ปลำยมนกว้ำง และหยักเว้ำ โคนสอบขอบเรียบ แผ่นใบหนำ
ด้ำนบนสีเขียวเข้มเป็นมัน ด้ำนล่ำงสีนวล เส้นแขนงใบเรียง ขนำนกันถี่เห็นไม่ชัด ดอกเดี่ยวหรือเป็นช่อกระจุกสั้น ออกตำมง่ำมใบและ

เหนือรอยแผลในปลำยดอกชี้ลง ดอกสีเหลืองอ่อน กลิ่นหอมเล็กน้อย กลีบเลี้ยง ๕ กลีบ เรียงเป็น ๒ วง วงละ ๓ กลีบ กลีบดอกโคน
ติดกันเป็นหลอดสั้น ๆ ปลำยแยกเป็นแฉกรูปใบหอก ๕ แฉก ผลกลมรี มีกลีบเลี้ยงที่เจริญขึ้นมำรองรับ ผลสุกสีเหลืองหรือเหลืองอมส้ม
เนื้อนุ่ม มี ๑ - ๒ เมล็ด เมล็ดแข็งสีน�้ำตำลแดงเป็นมัน รูปไข่ สรรพคุณ ผลรับประทำนท�ำให้ชุ่มคอ ลดอำกำรกระหำยน�้ำ

Ton Kaed

Common name Milkey Tree
Scientific name Manilkara hexandra Dub.
Family name SAPOTACEAE
Other names Krinee Rainee (Hindu), Kaed (Central Thailand), Rachayatana, Shirika,
Rachayatanang (Bali names)

Botanical characteristics
It is a medium-to-large tree with white resin. Its height is about 15 - 25 meters. The top grows in a dense round bushy shape. The trunk and
branches are often bent. The outer bark is grayish brown or dark with square or longitudinal cracks. The bark is reddish-brown or pink. The tree has
simple leaves arranged in alternate pattern. The leaves grow in groups at the ends of branches. The leaf is ovate or obovate. The tip leaf is obtuse
and emarginate. It has an entire leaf margin. The leaf blade is thick. The upper part is glossy dark green, and the lower part has soft color. The leaf
has parallel venation. The tree has solitary flowers growing in short cymoses. The flowers grow at the leaf axils and above the leaf scars. The tips of
the flowers point downward. The flower is light yellow and fragrant. There are five sepals arranged in two circles with three petals each. The petals
are connected to form a short tube. The end is split into five lanceolate points. The fruit is oval supported by the sepals. The ripe fruit is yellow or
yellowish orange. It has soft texture with 1 - 2 seeds. The seed is hard, reddish-brown, and oval. The fruit can reduce thirst.

240