ทำเนียบ คณะนักแสดงพื้นบ้าน

ทําเนียบคณะนักแสดงพื้นบาน

Directory of folk ensemble

๔

๓. ทํานองซอละมาย

ทํานองซอละมาย เปนทํานองที่ใหจังหวะครึกครื้น สนุกสนาน ซึ่งชางซอแตละคนจะมีลีลาในการซอ ที่แตกตาง

กัน ออกไปมีทั้งแบบคึกคัก และแบบออนหวานหยดยอย เปนทํานองที่มักนํามาใชในบทพรรณโวหาร ลงผาม ปดเคราะห

เชิญเทวดาใหพร เกี้ยวพาราสี ตลกขบขัน เปนทํานองที่สรางสถานการณหลากหลาย ขึ้นอยูกับผูขับซอหรือเนื้อเรื่องวาจะ

ให คึกครื้นหรือวาเศราโศก

๔. ทํานองเงี้ยว หรือเสลามา

คําวา “เงี้ยว” เปนชื่อเรียกของซาวไทใหญซึ่งมีภาษาเขียน ภาษาพูดของตนเอง สันนิษฐานวาทํานองเงี้ยวนาจะได

รับอิทธิพล มาจากซนชาติไทใหญ ซึ่งมิไดมีหลักฐานปรากฏชัดวาใครเปนผูนํามาเผยแพร

๕. ทํานองเพลงอื่อ

ทํานองเพลงอื่อ เปนทํานองที่มีวิวัฒนาการมาจากเพลงกลอมลูกหรือบทเพลงกลอมลูก หรืออื่อลูกของคนโบราณ

ทางจังหวัดนานเรียกทํานองนี้วา “ระบําซอตํารายา” มีความนุมนวลกินใจคนฟง นิยมนํามาใชซอในบทซอ ลาปอย (พอย)

ขึ้นบานใหม มัดมือนาค ชีวประวัติ

๖. ทํานองพมา

ซอทํานองพมา เปนทํานองที่ใชซอบทสั้น ๆ สันนิษฐานวานาจะไดรับอิทธิพลจากซาวมอญในพมา ทางจังหวัดนาน

เรียกทํานองนี้วา ทํานองเจาสุวัตร บางบัวคํา นิยมใชซอปดเคราะหปดภัย สุมาครัวทาน เปนตน

๗. ทํานองมะเกากลาง

ทํานองซอมะเกากลางเปนทํานองซอที่ชามาก มีจังหวะเนิบนาบ เปนทํานองซอที่นิยมใชเมื่อประมาณ

๕๐ - ๖๐ ปที่ผานมา ปจจุบันไมนิยมและมีชางซอไมกี่คนที่สามารถซอทํานองนี้ได

๘. ทํานองซอพระลอ

ทํานองซอพระลอนี้ เปนทํานองที่มีความเกาแกอีกทํานองหนึ่ง มี ๒ แบบ คือ พระลอลองนาน และพระลอเดินดง

ทํานองพระลอเดินดงนิยมใชในการพรรณนาชมนกชมปา ชมดอกไมนานาพันธุ ซอทํานองพระลอนี้ มีชื่อเรียกอีกชื่อหนึ่งวา

“ทํานองนอยไจยา” (ไชยา) เนื่องจากนํามาใชในการซอเรื่องนอยไจยา (ไชยา) ซึ่งเปนบท พระราชนิพนธของพระราชชายา

เจาดารารัศมี

๙. ทํานองซอปนฝาย

ทํานองซอปนฝาย เปนทํานองที่เรียกตามชื่อของบทซอปนฝาย ซึ่งเปนการพรรณนาขั้นตอนตางๆ ในการผลิตฝาย

ตั้งแตการถางไร การปลูก การเก็บเกี่ยว การนําฝายมาผานกรรมาวิธีใหเปนเสนฝาย จนถึงการทอฝายออกมาเปนผืนผา ฝาย

ที่สวยงามทํานองปนฝายนี้เปนทํานองที่นิยมใชในเขตจังหวัดนาน และจังหวัดใกลเคียง สวนในเขตจังหวัดเชียงใหม เชียงราย

ลําพูน ไมคอยเปนที่นิยมเทาใดนัก

๑๐. ทํานองลองนาน

ทํานองลองนานนี้มีประวัติความเปนมายาวนาน โดยมีตํานานที่กลาวถึงซอทํานองนี้วาพญาการเมือง

ไดยายเมืองวรนครหรือเมืองปว (หรืออําเภอปวในปจจุบัน) มาตั้งใหม ณ จังหวัดนานในปจจุบัน การยายเมือง ในครั้งนั้น

พญาการเมืองไดจัดสรางแพขึ้นทั้งหมด ๗ แพ ดวยกัน เพื่อเตรียมการขนยายผูคนในเมือง ในบรรดาแพ ทั้ง ๗ นั้น

มีอยูแพหนึ่งที่บรรทุกคณะดนตรีและชางซอชื่อปูคํามาและยาคํามี ไดซออําลาบานเกิดเมืองนอนที่เคยอยูมา แตเล็กแตนอย

และตลอดทางที่แพลองมาตามลํานํานานนั้นทั้งสองไดซอบรรยายสภาพภูมิศาสตร ความงามของธรรมชาติ ดอกไมปา

ปาไม ตลอดจนสิ่งที่พบเห็น สองฝงลํานํานานผูคนจึงเรียกชื่อซอทํานองนี้วา ทํานองลองนานตั้งแตนั้นเปนตนมา ซอทํานอง

ลองนานนิยมใชอยางแพรหลาย ในจังหวัดนานและแพร เนื่องจากการซอของจังหวัดนานจะใชซอเขากับซึงและสะลอ