เสด็จเยี่ยมราษฎรทั่วทุกภูมิภาค ตั้งแต่พุทธศักราช ๒๔๙๕ เป็นต้นมา
ทรงตระหนักในความเป็นอยู่ของราษฎรที่ต้องเผชิญปัญหาที่ท�ำกินและการด�ำรงชีพ
โดยพึ่งพาธรรมชาติ จึงมีพระราชด�ำริแก้ไขและบรรเทาความเดือดร้อน ปรากฏเป็น
โครงการอันเนื่องมาจากพระราชด�ำริในรัชสมัยมากกว่า ๔,๖๐๐ โครงการ ประจักษ์ว่า
พระองค์คือกษัตริย์ นักพัฒนายิ่งใหญ่แท้จริง ทรงเน้นการพัฒนาอย่างยั่งยืนและ
การอยู่อย่างสมดุลระหว่างมนุษย์กับธรรมชาติ อันได้แก่ โครงการแก้มลิง แก้ปัญหา
น�้ำท่วม โครงการแกล้งดิน แก้ปัญหาดินเปรี้ยว โครงการฝนหลวง แก้ปัญหาภัยแล้ง
ธนาคารข้าว ธนาคารโค กระบือ แก้ปัญหาความขาดแคลน การปลูกหญ้าแฝก เพื่อ
อนุรักษ์ดินและน�้ำ ปลูกป่าด้วยวิธีการต่างๆ เพื่อการจัดการทรัพยากร รวมทั้งการสร้าง
เขื่อน ฝาย ท�ำนบกั้นน�้ำ เพื่อความอุดมสมบูรณ์แห่งทรัพยากรของประเทศ ตลอดจน
พระราชทานแนวพระราชด�ำริไปยังนานาประเทศที่ต้องการความช่วยเหลืออีกด้วย
พระอัจฉริยภาพเป็นที่ประจักษ์ ไม่เฉพาะแต่คนไทยเท่านั้น องค์การสากลต่างๆ
ได้ประกาศยกย่องพระเกียรติคุณให้ปรากฏอย่างแพร่หลายกว้างขวางมาโดยตลอด
25