Page 216 - 089 รุกข มรดกของแผ่นดิน

212

ต้นแจง

ชื่อสามัญ -
ชื่อวิทยาศาสตร์ Maerua siamensis (Kurz) Pax.
ชื่อวงศ์ CAPPARACEAE
ชื่อเรียกอื่น แกง (นครรำชสีมำ), แก้ง แจ้ง

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

แจง เป็นไม้ยืนต้นขนำดกลำง สูง ๕ - ๑๐ เมตร บำงครั้งเป็นพุ่มเตี้ย ๆ กิ่งเกลี้ยง ใบเป็นใบประกอบแบบนิ้วมือ ใบย่อย ๓ ใบ (บำงครั้งมี ๔ - ๕ ใบ แต่พบได้น้อย)
ยำว ๑.๕ - ๖.๕ เซนติเมตร ก้ำนใบย่อยสั้นจนเกือบไม่มี ใบรูปไข่กลับ หรือรูปขอบขนำน กว้ำง ๑ - ๓ เซนติเมตร ยำว ๕ - ๗ เซนติเมตร แผ่นใบเกลี้ยงทั้ง ๒ ด้ำน บำงคล้ำย
กระดำษ ฐำนใบมน หรือรูปลิ่ม ปลำยใบโค้งหรือเว้ำบุ๋มเล็ก ๆ มีหนำมแหลมสั้น ๆ เส้นใบแตกแขนงมำก ดอกออกเป็นช่อเชิงลดหรือช่อกระจะ ทั้งที่ปลำยยอด และด้ำนข้ำง
ดอกอำจออกเป็นดอกเดี่ยว ๆ ที่ซอกใบ ก้ำนดอกย่อยยำว ๑.๕ - ๖.๕ เซนติเมตร ใบประดับรูปแถบ เล็ก กลีบเลี้ยงรูปไข่ กว้ำง ๒ - ๓ มิลลิเมตร ยำว ๗ - ๑๐ มิลลิเมตร ปลำยแหลม
ผิวเกลี้ยง ฐำนมีขนนุ่ม ๆ ปกคลุม เกสรตัวผู้ ๙ - ๑๒ อัน ก้ำนชูเกสรยำว ๑๐ - ๑๕ มิลลิเมตร ติดทน ผิวเกลี้ยง รังไข่ทรงกระบอก ผิวเกลี้ยง ผลทรงกลมหรือทรงรี เมล็ดรูปไต
สรรพคุณ รำกใช้ต้มกับน�้ำดื่มเป็นยำบ�ำรุงก�ำลัง บ�ำรุงร่ำงกำย แก้กษัยหรืออำกำรป่วยที่เกิดขึ้นจำกหลำยสำเหตุ ท�ำให้ร่ำงกำยซูบผอม เสื่อมโทรม ปวดเมื่อย โลหิตจำง ล�ำต้น
ใช้ต้มกับน�้ำดื่มเป็นยำบ�ำรุงธำตุในร่ำงกำย ท�ำให้กระปรี้กระเปร่ำและแข็งแรง เปลือกต้น รำก และใบแจงน�ำมำต้มกับน�้ำดื่มเป็นยำแก้ดีซ่ำน ยอดและใบแจงเป็นยำแก้ไข้ ยอดอ่อน
ผสมเกลือใช้รักษำโรคร�ำมะนำด แก้อำกำรปวดฟัน หรือน�ำมำต้มใช้ล้ำงหน้ำจะช่วยแก้ตำฝ้ำฟำงได้

Ton Jaeng

Common name -
Scientific name Maerua siamensis (Kurz) Pax.
Family name CAPPARACEAE
Other names Kaeng (Nakhon Ratchasima), Kaeng, Jaeng

Botanical characteristics
Jaeng is a medium-sized perennial tree. Its height is 5 - 10 meters. Sometimes
it grows in a low bush with smooth branches. The tree has palmately compound leaves with
three leaflets (It has 4 - 5 leaves sometimes, but rarely found). The length is 1.5 - 6.5 centimeters. The leaflet has a short petiole or does not have
any. The leaf is obovate or oblong with the width of 1 - 3 centimeters and the length of 5 - 7 centimeters. Both sides of leaflet are smooth and thin
like a paper. The leaf base is obtuse or cuneate. The tip leaf is emarginate and mucronulate. The leaf has netted venation. The flowers grow in spikes
or cymose at the tip and on the side. The flowers are solitary flowers growing at the leaf axils. The length of the pedicel is 1.5 - 6.5 centimeters. The
bract is small and linear. The sepal is ovate with the length of 2 - 3 millimeters and the width of 7 - 10 millimeters. The tip is acute and smooth.
The leaf base is covered by soft hair. There are 9 - 12 stamens. The length of filament is 10 - 15 millimeters. It has smooth skin and is long-lasting.
The ovary is cylindrical with smooth surface. The fruit is round or oval. The seed is in a kidney shape. The water from boiled roots can nourish the
body, treat any sickness causing the body to become weak, deteriorated and fatigued and treat anemia. The water from boiled trunk can energize
the body. Boiled bark, root and leaf can treat jaundice. The shoot and the leaf can treat a fever. The young shoot mixed with salt can treat gumboil
and toothache. The water from boiled young shoot can cure blemish eyes.

212