Page 166 - 089 รุกข มรดกของแผ่นดิน

162

ต้นบุนนาค

ชื่อสามัญ Ceylon ironwood
ชื่อวิทยาศาสตร์ Mesua ferrea L.
ชื่อวงศ์ CALOPHYLLACEAE
ชื่อเรียกอื่น สำรภีดอย (เชียงใหม่), ก๊ำก่อ ก�้ำก่อ (แม่ฮ่องสอน), ปะนำคอ ประนำคอ (ปัตตำนี), นำคบุตร นำกบุต รำกบุค (ภำคใต้), ต้นนำค

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

มีถิ่นก�ำเนิดในประเทศอินเดีย ศรีลังกำ อินโดจีน พม่ำ ไทย คำบสมุทรมำเลเซีย และสิงค์โปร์ โดยจัดเป็นไม้ยืนต้นขนำดกลำงถึงขนำดใหญ่
สูงประมำณ ๑๕ - ๒๕ เมตร และอำจสูงได้ถึง ๓๐ เมตร ลักษณะเป็นทรงยอดพุ่มทึบและแคบ มีทรงพุ่มใหญ่ลักษณะคล้ำยเจดีย์ต�่ำ ๆ มีพูพอน
เล็กน้อยตำมโคนต้น เป็นไม้ไม่ผลัดใบ เนื้อไม้แข็ง กิ่งก้ำนเรียวเล็กห้อยลง เปลือกต้นมีสีน�้ำตำลเข้ม มีรอยแตกตื้น ๆ หลุดร่วงได้ง่ำย ที่เปลือกชั้นในจะ
มีน�้ำยำงสีเหลืองอ่อนเล็กน้อย ส่วนในเนื้อไม้จะมีสีแดงคล�้ำเป็นมันเลื่อม ดอกออกเป็นดอกเดี่ยวหรือเป็นช่อแบบกระจุกตำมซอกใบ สีขำวหรือเหลืองอ่อน
กลิ่นหอมมำก ส่งกลิ่นหอมตลอดทั้งวัน ผลเป็นรูปไข่ แข็งมำก ส่วนปลำยโค้งแหลม ปลำยไม่แตก เปลือกผลมีรอยด่ำงสีน�้ำตำลเริ่มติดดอก
เดือนมีนำคม - กรกฎำคม และเริ่มติดผลเดือนเมษำยน - สิงหำคม สรรพคุณ ในต�ำรำยำแผนไทยระบุว่ำบุนนำค สำมำรถน�ำมำใช้ประโยชน์ทำง
ยำสมุนไพรได้ทุกส่วนของต้น ไม่ว่ำจะเป็นดอกสดและแห้ง เกสร ใบ เมล็ด รำก เปลือก กระพี้ แก่น และผล เช่น ดอก, รำก, แก่น ช่วยชูก�ำลัง
รักษำอำกำรอ่อนเพลีย ช่วยบ�ำรุงโลหิต ช่วยแก้ไข้ส�ำประชวร ช่วยแก้รัตตะปิตตะโรค แก้เลือดก�ำเดำไหล ดอก ช่วยแก้กระหำย แก้ร้อน อำกำร
กระสับกระส่ำย ผลบุนนำค ใช้รับประทำนเป็นยำกระตุ้นกำรท�ำงำนของร่ำงกำย ช่วยแก้น�้ำเหลืองเสีย เป็นต้น

Ton Bunnak

Common name Ceylon ironwood
Scientific name Mesua ferrea L.
Family name CALOPHYLLACEAE
Other names Sarapee Doi (Chiang Mai), Ka Ko, Kum Ko (Mae Hong Son), Pa Na Kor, Pra Na Kor (Pattani), Nakbud,
Rakbuk (Southern Thailand), Ton Nak

Botanical characteristics

It originated in India, Sri Lanka, Indochina, Myanmar, Thailand, Peninsular Malaysia, and Singapore. It is a medium-to-large perennial tree. Its
height is about 15 - 25 meters, and it can reach 30 meters. It grows in a dense and narrow bushy shape. Its top grows in a low pagoda shape. There
are small overgrown roots at the foot of the tree. Ton Bunnak is an evergreen tree. Its wood is hard. The small thin branches hang down. The bark is
dark brown with shallow cracks that fall off easily. The inner bark has light yellow resin. The inner wood is glossy dark reddish. It has solitary flowers,
or its flowers grow in inflorescences at the leaf axils. The flower is white or light yellow and very fragrant throughout the day. The fruit is oval and
very hard with acute tip. The tip is not cracked. The bark has brown spots. The flower begins to grow in March – July. The fruit begins to grow in
April – August. In Thai traditional medicine book, all parts of Bunnak trees including fresh and dried flowers, pollens, leaves, seeds, roots, barks,
sapwood, heartwood, and fruits can be used in herbal medicine. The flower, root and heartwood can relieve fatigue, nourish the blood, and treat
a fever and nosebleeds. The flower can relieve thirst, heat, and restlessness. The fruit is consumed as a drug to stimulate the body work and treat
lymphatic disorder, etc.

162