Page 116 - Thai Culture

114 | วัฒนธรรม วิถีชีวิตและภูมิปั ญญา
“นอกจากเป็นสิ่งแสดงถึง
ภูมิ ปัญญาจากวิ ถีชีวิตของ
แต่ละชุมชนท้องถิ่นแล้ ว
งานช่างจักสานไทยยังแฝง
คุณค่าในการแสดงออก
ทางอารมณ์และจิตใจ
ของช่างพื้นบ้าน
ผ่านความละเอียด ประณีต
สื่อถึงอารมณ์อันละเอียดอ่อน
ของผู้สานได้ เป็นอย่างดี”
วัตถุ ประสงค์หลักในการท� ำเครื่องจักสานคือประโยชน์ใช้สอย ดั งนั้นรูปทรงจึงถูกก�ำหนดจาก
การน�ำไปใช้ งาน เช่น คุตี ข้าวของภาคเหนื อ เป็นภาชนะจักสานขนาดใหญ่ เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ
๒-๓ เมตร สูง ๑ เมตร ใช้ส�ำหรับฟาดข้าวให้หลุดจากรวง จึงต้องสานให้ปากกว้าง ก้นนูนขึ้นเล็กน้อย
ส่วนตะแกรงช้อนปลา ถ้าใช้ช้ อนปลาขนาดเล็ก ตาตะแกรงจะถี่ แต่ หากช้อนปลาตั วใหญ่ ตะแกรง
จะมีขนาดใหญ่ ตาห่ าง และยกขอบสูง
วัฒนธรรมความเป็ นอยู่ของคนในแต่ ละภาคก็มีผลต่อการประดิษฐ์เครื่องจักสานที่แตกต่างกัน
เช่น คนภาคอี สานและคนภาคเหนือนิ ยมบริโภคข้าวเหนี ยว จึงประดิษฐ์กระติ๊บและก่ องข้าวไว้ส�ำหรับ
ใส่ข้าวเหนี ยวนึ่งโดยเฉพาะ แต่กระติ๊บและก่องข้าวของคนทั้งสองภาคล้ วนแตกต่างกันในรายละเอี ยด
กระติ๊บข้าวของอีสานนิยมสานจากไม้ไผ่สี ธรรมชาติไม่มีลวดลาย ขณะที่ก่องข้าวของทางภาคเหนือ
นิยมท�ำจากใบลานหรือไม้ ไผ่ มีลวดลายและสีสันสวยงาม ส่วนคนภาคกลางที่ มีวิถีชีวิ ตผูกพั นกับน�้ำ
จึงมี เครื่องจักสานที่เอื้อต่อการใช้งานทางน�้ำหลายประเภท เช่น กระชังส�ำหรับเลี้ยงปลาในแม่น�้ำ ลอบ
และไซส�ำหรับจับสัตว์น�้ำริมฝั่ง ในขณะที่คนภาคใต้มีเครื่องจักสานที่มีลักษณะแตกต่างจากภาคอื่นเพื่ อ
ความสะดวกในการใช้งาน เช่น กระด้งฝัด ที่มีรูปกลมรี คล้ายรูปหัวใจ ส่วนป้านจะกลมมน ส่วนแหลม
รีเล็ กน้อยเพื่อความสะดวกในการร่อน มิได้เป็นทรงกลมเหมือนกระด้งฝัดในภาคกลาง