Page 87 - dcp7

76
ดนตรีและเพลงประกอบละครพันทาง
เนื่องด้วยละครพั นทางมีรากฐานมาจากการผสมผสานละครที่มีขนบเคร่งครัดของราชสำ�นักกั บละคร ที่เปิด
ช่องทางการสื่อสารอิสระของชาวบ้านใช้วรรณกรรมการละครที่ปรุงแต่งจากเรื่องราวเนื้อหาของชาติพันธุ์ หลากหลาย
และการปรับตัวของสังคมสยามใหม่ที่เปิดโลกทั ศน์ของผู้ชมให้มี ความคลี่คลายจากขนบในการชมละคร แนวเดิ มใน
ยุคกรุงศรีอยุ ธยาหรือต้นกรุ งรัตนโกสิ นทร์ส่งผลให้องค์ประกอบทางการแสดงในด้ านต่างๆมีการปรับตัวยื ดหยุ่นไป
ตามเนื้อหาสถานการณ์และยุคสมัยของละครพันทาง อาทิ ระเบียบการแสดงนาฏยภาษาเครื่องแต่งกาย พั สตราภรณ์
ฉากวรรณกรรมการละครรวมทั้งดนตรีและเพลงประกอบละครพันทางด้วย
ถ้าจะเทียบกับศิลปะการแสดงที่มี รูปแบบตายตัวทั้งในฝ่ ายละครโขนหรือเพลงดนตรีพิ ธีกรรม ดนตรีและเพลง
ประกอบละครพันทางมีความหลากหลายมากทั้งด้านการประสมวงดนตรีการเลือกใช้เครื่องดนตรีการคัดเลือกเพลง
ในการขับร้องและบรรเลงขนบวิธี การแสดงดนตรี ระบบเสียงและจั งหวะดนตรีตลอดจนสุ นทรียศาสตร์ที่ใช้ในการ
สื่อสารด้วยทั้งนี้ขึ้นอยู่กับช่วงเวลาของความนิยมในละครพันทาง ฐานความรู้ความสามารถของกลุ่มศิลปินที่ถูกนำ�มา
แสดงละครพันทางกระแสความนิยมของสังคมและความคิดสร้างสรรค์ในการทดลองใช้เพลงดนตรี ในการแสดงละคร
พันทางเฉพาะเรื่อง
ในด้านของวงดนตรี และเครื่องดนตรี โดยทั่วไปจะใช้วงปี่พาทย์ บรรเลงประกอบเนื่องจากความคุ้นเคยของ
กิจกรรมละครรำ �ไม่ว่ าจะเป็นสายราชสำ �นักหรือชาวบ้านที่ มี วงปี่พาทย์เป็ นส่วนหนึ่ งของวัฒนธรรมและอดีตของ
ดนตรีไทยมีการพัฒนาองค์ความรู้ของดนตรีปี่พาทย์ในด้านเพลงประกอบการแสดงมาอย่างต่อเนื่องจนรับใช้วั ตถุประสงค์
ในการแสดงได้อย่างครอบคลุมหากแต่ เมื่อพิจารณาในรายละเอียดละครพันทางเปิ ดโอกาสให้การประสมเครื่องดนตรี
พิเศษเข้ามาในวงปี่พาทย์ที่รู้ จักกั นทั่วไปเพื่อให้อรรถรสของการแสดงมีความสมจริงสมจังเชิงชาติพันธุ์ มากขึ้น อาทิ
ในละครเรื่องราชาธิราชตอนสมิงพระรามอาสาเมื่ อถึงช่วงศึกรบกามนีเครื่องดนตรี ที่เพิ่ มเติมขึ้นมา มีกลองจีนผ่างล่อ
โก๊วต๊อกแต๋ว ตะโพนมอญ เปิงมางคอก ปี่มอญ ฆ้องมอญ เพลงที่ ใช้บรรเลงมีการสอดแทรก เพลงงิ้วจีนเดิ นทัพเพลง
มอญ-พม่าลีลาภาษาในการเปล่งเสียงขับร้องละครเรื่องพระลอฉบับปรีดาลั ยมีการนำ�ซอฝรั่ง (ไวโอลิน) มาสีเคล้าการ
ร้องสำ�เนียงโศกในเพลงเกริ่นลาวช่วงข้ามแม่นํ้ากาหลงละครเรื่องพระอภั ยมณีตอนศึ กเก้าทัพมีการนำ�เอาเครื่องกำ�กับ
จังหวะภาษาต่างๆมาสอดแทรกตามบทของตั วละครที่มาอาสานางละเวงรบพระอภัยอาทิ โทน (เขมร) กลองยาว
(พม่า) กลองจี นขิมซอจีน (จีน-ญวน) กลองแขก (แขกชวา) สแนร์เบสดรัมฉาบใหญ่ (ฝรั่ง) ซึ่งมีการกำ�หนดกระสวน
จังหวะให้รู้ว่ าแสดงออกถึงชาติพันธุ์ใดนํ้าเสี ยงของเครื่องดนตรีเหล่ านี้ยังช่วยขั บเน้นบุคลิ กภาพที่ถ่ายทอดผ่านท่ารำ�
ของตัวละครให้มี ความน่าสนใจมากขึ้น
เพลงละครพันทางมีความหลากหลายเช่นเดี ยวกับเครื่องดนตรีที่นำ�มาใช้ ตั วเพลงหลักแม้จะเป็นเพลงที่ร่ วม
หมวดหมู่กับเพลงละครรำ �อื่นๆทั้งราชสำ�นักและชาวบ้าน นั่นคือเพลงร่าย เพลงขับร้องอัตราจังหวะสองชั้น ชั้นเดียว
เพลงบรรเลงที่เป็ นเพลงหน้าพาทย์ รำ� เพลงฉิ่ง เพลงเร็วต่างๆ แต่ก็ มีการแทรกภาษาสำ�เนียงชาติพั นธุ์เข้าไปในการ
บรรเลงและการขับร้อง ซึ่ งส่งผลให้บุคลิ กภาพของตัวละครมี ความชัดเจนมากขึ้น เนื้อหาของละครสามารถทำ�การ