Page 85 - dcp7

74
ในเอเชีย แต่ปรากฏว่าขาดทุ น คุณหญิงเลื่อนฤทธิ์ จึงรับอุปการะและใช้ ชื่อละครว่า “ละครผสมสามั คคี” แต่ก็ ยังไม่
ประสบผลสำ�เร็จ จึงต้ องเลิกแสดงไปในที่สุด ต่อมาเจ้าคุณพระประยุรวงศ์ได้สืบทอด จนประสบความสำ�เร็จเป็นที่
ชื่นชอบอย่างกว้างขวาง ครั้นคณะละครของเจ้าคุ ณพระประยุรวงศ์เลิกไปก็ไม่ มีผู้ใดสานต่อ
ระยะที่ ๒ ละครแบบผสมที่ได้รับการสนับสนุนจากราชสำ�นัก
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระนราธิ ปประพันธ์พงศ์ เมื่อครั้งดำ�รงพระยศเป็นกรมหมื ่นนราธิปประพันธ์พงศ์
(พ.ศ. ๒๔๓๒) เจ้าของคณะ“ละครหม่อมต่วน”ซึ่งเป็นชื่อที่เรียกตามชื่อหม่ อมหลวงต่วนศรี วรวรรณ หม่อมของเสด็จ
ในกรม ฯ ได้ทรงนำ �แบบแผนละครตะวันตกมาใช้กับละครไทย โดยมีการแบ่ งองก์ แบ่งฉาก และเปลี่ยนฉากตามท้อง
เรื่องตามแบบสากล ใช้ชื่อละครว่าละครนฤมิ ต เรื่องแรกที่ใช้ วิธี การนี้ คือเรื่ อง พระลอจัดแสดงถวายพระบาทสมเด็จ
พระจุลจอมเกล้าเจ้ าอยู่หัวซึ่งเล่าว่าเป็นที่พอพระราชหฤทัยเป็นอย่างยิ่ ง ทั้งยั งทรงรับไว้ ในพระอุปถัมภ์ และทรง
พระกรุณาโปรดเกล้ าฯให้เติมคำ�ว่า หลวง นำ�หน้าชื่อ เป็นละครหลวงนฤมิต ต่อมาเจ้าจอมมารดาเขียน และหม่ อมหลวง
ต่วนศรีวรวรรณ ได้ นำ�แนวความคิดเรื่องการนำ�เอาเรื่องพงศาวดารมาแสดง โดยปรับปรุงเครื่องแต่งกายใหม่และ
เรียกชื่อว่า “ละครพันทาง”
ระยะที่ ๓ พัฒนาเป็น “แบบแผนการแสดงละครรำ�”ในยุคฟื้ นฟูศิ ลปวัฒนธรรมของไทย
เมื่อมีการเปลี่ ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิ ราชย์ไปสู่ระบอบประชาธิปไตยได้มี การจัด
ตั้งกรมศิ ลปากรในปี พ.ศ.๒๔๗๘ เพื่อพั ฒนาศิลปะการแสดงที่มี จุดมุ่งหมายรับใช้ชาติ โดยใช้ละครเป็นสื่อในการ
ประชาสัมพันธ์ แนวคิดชาตินิยม เน้นความรักชาติ การแสดงละครที่ เกิดขึ้นจึงเป็นละครพูดสลับการร้องเพลงแนว
ปลุกใจให้เกิ ดความรักสามัคคี ต่อมานับแต่ ปี พ.ศ. ๒๔๘๘ หลังสงครามโลกครั้งที่ ๒ อธิบดีกรมศิ ลปากร พระยา
อนุมานราชธน ได้มีแนวคิดที่จะสร้างอัตลักษณ์ไทยอันสะท้อนความเป็นชาติที่มี ศิลปวัฒนธรรมที่ยาวนานและโดดเด่ น
จึงทำ�ให้เกิดการฟื้นฟูศิลปะโขน ละครรำ�แบบหลวง โดยนำ�กลวิธี การสอน การฝึกหัดโขนราชสำ�นัก และนำ�ศิลปินจาก
คณะละครวังสวนกุหลาบ เข้ารั บราชการเป็นครูสอนนาฏศิลป์ รวมทั้งพัฒนาหลักสูตร กระบวนท่ารำ� เพลงร้อง ดนตรี
มีระบบขั้นตอนการแสดงเป็นมาตรฐาน และผลิตศิลปินให้มีฝีมื องดงาม สำ�หรับการแสดงต่อสาธารณชนนั้น กองการ
สังคีต กรมศิลปากร เป็นหน่ วยงานสร้างสรรค์การแสดง ละครที่ ได้รับความนิยมคือ “ละครพั นทาง” ซึ่งอยู่ในยุคของ
นายธนิต อยู่โพธิ์ อธิ บดีกรมศิลปากร เป็นละครรำ�ที่มีการปรั บบท และสร้างกระบวนรำ� แนววิธีการแสดงที่ประสม
การร้องบท การใช้ลูกคู่ การร่ ายรำ� การเจรจา ประกอบการบรรเลงด้วยวงปี่พาทย์ที่ประสม ประสาน สำ�เนียงดนตรี
การขับร้องมีเครื่ องแต่งกาย เครื่ องประดับ ที่ออกแบบให้เหมาะสมกับฐานะตัวละคร เรื่องราวเชื้อชาติ และสถานการณ์
ต่างๆในเรื่อง ละครพันทางเรื่องแรกๆ ได้แก่ พระลอ ไกรทอง พญาผานอง ราชาธิราช และเรื่องผู้ชนะสิบทิศ นวนิยาย
ของยาขอบ ที่ดั ดแปลงจากพงศาวดารพม่า
กระบวนท่ารำ�ในละครพันทาง ใช้กระบวนท่ารำ�ไทยเป็นหลัก แต่อาจจะมีการผสมผสานลีลาท่ารำ�ของชนชาติ
ที่ปรากฏอยู่ในเนื้อเรื่องบ้าง โดยมี การตีไหล่ กระทายไหล่ เตะเท้า กระโดด ฯลฯ เพื่อให้เข้ากับท่วงทำ�นองจังหวะ
เพลงออกภาษาต่างๆ การเข้าพระเข้านาง และการตีความหมายของท่ารำ�เน้นความเป็นธรรมชาติ ไม่เน้นความวิจิตร