Page 66 - dcp7

55
เพลงนา
เรียบเรียงโดย รองศาสตราจารย์ สืบพงศ์ ธรรมชาติ
การทำ�นาเป็นการเกษตรสำ �คัญยิ่งของคนไทยทุกภูมิภาคไม่ว่ า เหนือ อีสาน กลาง ตะวันออก และใต้ การทำ�นา
จุดประสงค์หลักคื อเพื่อนำ�ผลผลิตมาเป็นอาหารประจำ�วัน ส่วนข้าวที่เหลือก็ ขายนำ�เงินที่ได้มาจับจ่ายซื้ อหาสิ่งจำ�เป็น
ในชีวิต ข้าวสมัยก่อนจึงเป็นทุ กสิ่งทุกอย่างของชาวนาไทย ข้าวที่เก็บไว้ในยุ้งข้าวหรือคนไทยภาคใต้เรียกว่ าห้องข้าวนั้น
จะเป็นทุกสิ่งทุกอย่างที่ได้มาเพื่อการบริโภคและอุ ปโภค ข้าวในยุ้งจึงเป็นประหนึ่ งเป็นเงินที่ฝากไว้ในธนาคารอย่าง
ปัจจุบันนี้เอง จะต่างกันตรงที ่เบิกออกมาใช้จ่ายเมื่ อไรก็ได้ เพียงแต่เอาไปแลกออกมาเป็นเงินเท่ านั้น แต่เมื่อก่อน
บางแห่งนำ �ข้าวไปแลกกับสิ่งของได้เลยโดยไม่ต้องแปรสภาพให้เป็นเงินก่อน ด้วยความสำ�คัญของข้าวและการทำ�นา
ปลูกข้าวนี้เอง ในการทำ�นาข้ าวจึงมีประเพณีและวัฒนธรรมหลายอย่างเข้าไปเกี่ยวข้องและเกิดประเพณีและวัฒนธรรม
จากการทำ�นาหลายหลากประการ หนึ่งในจำ �นวนนี้ที่เกิดวัฒนธรรมจากการทำ�นาในช่วงฤดู เก็บเกี่ยวคือ “เพลงนา”
ชื่อเพลงก็บอกอย่ างชั ดเจนว่าเพลงนี้ เกิดขึ้นมานานแล้วคู่กั บการทำ�นา และมีเรื่ องราวที่เกี่ยวเนื่องกับการทำ�นา
ส่วนเนื้อหาบางทีมีที่เกี่ยวกับการทำ�นาอยู่มากบ้างน้ อยบ้าง เพลงนาส่วนใหญ่เนื้อหาจะเกี่ยวกับความรัก
เพลงนานิยมเล่นกันในจังหวัดภาคใต้ของประเทศไทย ตั้งแต่ชุมพร ลงไปสุราษฎร์ ธานี และนครศรีธรรมราช
ปัจจุบันการเล่ นเพลงนานิยมน้อยลง เหลือการเล่นอยู่บ้างในจั งหวัดชุ มพร ส่วนจังหวัดอื่นๆ แทบจะไม่ มีให้ได้พบเห็น
และได้ยินแล้ว เพลงนาจึ งเป็นวัฒนธรรมการละเล่นประเภทเพลงที่มี โอกาสสูญหายไปจากผืนแผ่ นดินไทย จึงเป็น
หน้าที่ของคนไทยที่จะต้องดูแลและรักษาลมหายใจสุดท้ายให้กับ “เพลงนา” ซึ่งยังเหลืออยู่เพี ยงแห่งเดียวที่ จังหวัด
ชุมพร ภาคใต้ของประเทศไทย
การเล่นเพลงนามีมานานแล้วตั้งแต่รุ่นบรรพชนของคนไทยภาคใต้ แต่ไม่มี หลักฐานบันทึกไว้ว่ามีมาตั้งแต่เมื่อไร
เป็นลักษณะวรรณกรรมมุ ขปาฐะ (Oral Literature) เป็นการร้องปากเปล่าโต้ตอบกันอย่างฉับพลันทันใดหรือเป็นการ
ปฏิภาณ คนไทยภาคใต้ใช้ คำ�ว่ า “มุตโต” หากเรียกผู้เล่ นกลอนเพลงนาก็อาจเรียกได้ว่า “ปฏิภาณกวี” ก็ไม่ผิ ด เพราะ
เมื่อเล่ นกลอนเพลงนามีการโต้ตอบกันอย่างต่อเนื่องและไม่ช้า ไม่ เช่นนั้ นอาจถูกสรุปว่าไม่เก่งและความสนุกสนานก็จะ
ลดลงไป ผู้ที่อยู่ในนาร่วมเกี่ยวข้าวหรือเก็บข้าว (คนไทยภาคใต้ ใช้แกะในการเก็บข้าว)ก็จะไม่ได้รับบรรยากาศของความ
สนุกสนานและรื่นเริง เพลงนาเป็นสิ่งหนึ่งที่เป็นเหตุจูงใจให้คนหนุ่มสาว รวมทั้งคนเฒ่าแก่ ไปลงนาเกี่ยวข้าว เพราะได้
รับความบันเทิงจาการลงนาเกี่ยวข้ าวหรือเก็บข้าว จั บพลัดจับผลูได้คู่ รักติดไม้ติดมือกลับบ้านด้วย การเล่ นเพลงนา
หรือร้องเพลงนามักมีเมื่อมีการบอกแขกเกี่ยวข้าว เพราะทำ �นาจำ�นวนหลายไร่คนไทยภาคใต้เรียกว่า “นาวาน” คือ
การขอช่วยแรงของคนอื่นที่สนิทสนมกันไปช่ วยเกี่ยวข้ าวหรือเก็บข้าว การไถนาและดำ�นาก็ใช้ว่ า นาวาน เช่นเดียวกั น
แต่การร้องเพลงนาหรือเล่ นเพลงนานิยมเฉพาะการเกี่ยวข้าวหรือเก็บข้าว ทั้งนี้เพราะฤดูเกี่ยวข้าวเป็นฤดูแล้ง สภาพดิน