Page 56 - dcp7

45
เดิมที บานอเป็นเครื่องคนตรีที่ตีเล่นกันในหมู่บ้านเพื่ อความสนุกสนานบ้างอวดเสียงตี ในด้านความดังไกลกั น
บ้างหรือไม่ก็เพื่อส่ งข่าวการมีงานหรือมีมหรสพในหมู่บ้านบ้างภายหลังก็นำ�มาเล่นในงานเทศกาลที่ ประชาชน ชาว
บ้านจัดขึ้ นกันเองก่อนที่ทางราชการจะได้สนับสนุนส่งเสริมจัดให้มี ขึ้นโดยเฉพาะและเป็นประจำ�
ลักษณะของบานอ
บานอ เป็นเครื่ องดนตรีประเภทเครื่องตี รูปลักษณ์ทั่วไปเป็ นกลองหน้าเดียวขนาดใหญ่ เหมือนกับรำ�มะนาแต่
ใหญ่กว่ามากตั วกลองนั้นยาวค่อยเรี ยวไปทางด้านหลังทำ�ด้วยไม้เนื้อแข็งอย่างไม้หลุมพอ เป็นต้น ขึงหน้ ากลองด้วย
หนังควาย หรือ หนังวัว ที่ฟอกหรือขู ดขนอย่างดี ตรึ งหนังหน้ากลองด้ วยลิ่มสลัก กวดหนังหน้ากลองให้ตึงด้วยหวาย
เพื่อให้เกิดเสียงดังก้องกังวาน กลองบานอต่างจากรำ�มะนาตรงที่กลองบานอมีขนาดใหญ่ และมีขาทำ�ด้วยไม้ที่ดูเหมือน
เป็นรัศมีออกจากรอบตัวกลองเพื่อให้ตัวกลองอยู่ในสภาพตั้งได้เวลาตี มั กเขียนลวดลายโดยเฉพาะดอกไม้ใบไม้สีสด
สวยฉูดฉาดทั้ งที่หน้ากลอง ตัวกลอง รวมทั้งขากลองด้วย
การเล่น
แต่เดิมกลองบานอชุดหนึ่งนั้นมี กลองเพียง ๑ ลูก เล่นโดยผู้เล่นคนเดียว ต่อมามีการเพิ่มจำ�นวนกลองขึ้นเพื่อ
เล่นเป็นคณะ คณะหนึ่งมีกลองจำ�นวน ๖-๙ ลูก ครั้น พ.ศ. ๒๔๙๐ ได้เกิดการเล่นกลองบานอ เพื่อการแข่งขันขึ้นโดย
กำ�หนดให้มีกลอง ๖ ลูก
ปัจจุบันกลองบานอชุดหนึ่งมี ๗ ลูก ประกอบด้ วย กลองตัวแม่ ๑ ลูก กั บกลองตัวลูกอี ก ๖ ลูก ผู้ตี กลองบานอ
ตัวแม่เรียก ตีเกาะห์ ส่วนผู้ตีกลองบานอตัวลู กนั้นไม่มีชื่อ ทั้งนี้ โดยใช้ผู้ ตีกลองจำ�นวน ๑๔ คน ไม้ตีกลอง จำ�นวน ๑๔
อันเท่าจำ�นวนคน โดยใช้ผู้ตีกลอง ๒ คนต่อกลอง ๑ ลูก ยืนขนาบซ้ายขวาตีสลับให้ดังก้องกังวาน สอดรับกัน
จังหวะการตีกลองบานอแต่เดิมมี ๒ จังหวะหรือ ๒ ทำ�นอง คือ จังหวะหรือทำ�นอง ฉาบโฉง ใช้ตีในงานพิธี เข้า
สุนัต กับอีกจังหวะหนึ่ง ยังไม่มีชื่ อ ใช้ตีในขบวนแห่ พิธีแต่ งงาน ปัจจุบันมีการประยุกต์ จังหวะการตีกลองบานอให้เข้า
กับการเต้นรองเง็งด้วย
คุณค่าและบทบาทที่มีต่อวิ ถีชุมชน
ดังกล่าวแล้วว่าบานอเป็นการละเล่นของคนเชื้อสายมลายูในจังหวัดชายแดนภาคใต้ จึ งมีบทบาท สอดคล้อง
กับวิถีชีวิ ตของคนในพื้นที่ดั งกล่าว กล่าวคือ
ประการที่หนึ่ง บานอเป็นเครื่องดนตรีที่สามารถใช้เป็นเครื่ องมือส่งสัญญาณสื่อสารถึงกันได้ภายในหมู่ บ้าน ดัง
เช่นแต่ก่อนที่เคยมีมา แม้ปัจจุบันก็ยังคงมีอยู่
ประการที่สอง การสืบทอดการเล่นบานอเป็นการสืบทอดมรดกทางชาติพั นธุ์ให้คงอยู่เพื่อดำ�รง ความเป็ น
เอกลักษณ์ และศักดิ์ศรี ของความเป็นชาติพันธุ์มนุษย์ผู้มี อารยธรรม ทั้งยังก่อให้เกิดศิลปธรรมและสามัคคีธรรมของ
คนในชาติพันธุ์นั้นด้วย
ประการที่สาม การเล่นบานอเป็นการเล่นที่สามารถใช้เป็นตัวถ่ วงดุลความนิ ยมทางวัตถุ ได้ ดั งจะเห็นได้จาก
การเล่นบานอสามารถเบี่ยงเบนความสนใจทางวัตถุนิยมลงได้ อย่างน้ อยก็ระดับหนึ่ ง แทนที่จะไปหลงใหลวัตถุนิยม
อื่นที่ทำ�ให้วิ ถีชีวิตแบบชาวบ้านเปลี่ยนไป