Page 54 - dcp7

43
๔. วงปี่พาทย์ดึ กดำ�บรรพ์
วงปี่พาทย์ดึกดำ �บรรพ์ เป็นวงดนตรีที่มีขึ้นครั้ งแรกในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โดย
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้ าฟ้ากรมพระยานริศรานุ วัดติวงศ์ทรงปรับปรุงขึ้น เมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๑ เพื่อใช้บรรเลง
ประกอบการแสดงละครแนวใหม่ ซึ่งเจ้าพระยาเทเวศร์วงศ์วิ วัฒน์ (หม่อมราชวงศ์หลาน กุ ญชร) เป็นผู้ริ เริ่มปรับปรุง
รูปแบบด้วยการผสมผสานระหว่างละครในกับละครอุปรากร เจ้าพระยาเทเวศร์วงศ์ วิวั ฒน์ได้สร้ างโรงละครขึ้นใหม่
ตั้งชื่อว่า “โรงละครดึกดำ�บรรพ์” จึงส่งผลให้ ชื่อ “ดึกดำ�บรรพ์” เป็นชื่อของละครรูปแบบใหม่และวงดนตรีด้วย
เครื่องดนตรีที่ประสมในวงปี่พาทย์ดึกดำ �บรรพ์ ประกอบด้วย ระนาดเอก ระนาดทุ้ม ฆ้องวงใหญ่ ระนาดทุ้มเหล็ก
ขลุ่ยเพียงออ ขลุ่ยอู้ ซออู้ ตะโพน กลองตะโพน ฆ้องหุ่ย ๗ ใบ และฉิ่ง
๕. วงปี่พาทย์นางหงส์
วงปี่พาทย์นางหงส์ เป็นวงปี่พาทย์ ที่ประสมวงขึ้นเพื่อใช้ประโคมในงานอวมงคลโดยเฉพาะ เป็นการประสม
ระหว่างวงปี่พาทย์กับวงบัวลอยซึ่งมี เครื่องดนตรี คือ ปี่ชวา ๑ เลา กลองมลายู ๒ ใบ และฆ้ องเหม่ง ๑ ใบ การเรียกว่า
วงบัวลอย เพราะเมื่อบรรเลงเพลงในชุดเพลงประโคมหลังจากเพลงรัว ๓ ลาแล้ว จึงบรรเลงต่อด้วยเพลงบัวลอย จาก
นั้นจึงบรรเลงเพลงอื่นๆ การประสมวงของวงปี่ พาทย์นางหงส์จึงมี ปี่ชวา กลองมลายูของวงบัวลอย ไม่ใช้ฆ้องเหม่ง
ส่วนในวงปี่พาทย์ได้ปรับเปลี่ยนเครื่องดนตรี บางชนิดออกไป คือ ปี่ใน ตะโพน วงปี่พาทย์นางหงส์ ในหลายพื้นที่ยังคง
ใช้กลองทัดอยู่ การที่เรียกว่า “นางหงส์” นั้ น เพราะมีแบบแผนการบรรเลงที่ต้องใช้เพลงเรื่ องนางหงส์ จึงเป็นแนวให้
เรียกชื่อวงดนตรีนี้ว่ า วงปี่พาทย์นางหงส์
๖. วงปี่พาทย์มอญ
วงปี่พาทย์มอญ เป็นวงดนตรีไทยประเภทหนึ่งที ่ นำ�เครื่องดนตรีในวงปี่พาทย์ไม้แข็งประสมกับเครื่องดนตรีมอญ
คือ ในวงปี่ พาทย์ไม้แข็งมี ระนาดเอก ระนาดทุ้ม ระนาดเอกเหล็ ก ระนาดทุ้มเหล็ก ส่ วนเครื่องดนตรีมอญมี
ปี่มอญ ฆ้องมอญวงใหญ่ ฆ้องมอญวงเล็ก ตะโพนมอญ เปิงมางคอก โหม่ง ๓ ใบ และมีเครื่องประกอบจังหวะ คือ ฉิ่ง
ฉาบเล็ก ฉาบใหญ่ กรับ ในด้านแบบแผนการบรรเลงของวงปี่พาทย์มอญเป็นไปตามแนววิธีของดนตรี ไทยวงดนตรีนี้
ใช้บรรเลงในหลายโอกาส เช่น ในงานพิธี มงคลต่างๆ ของชาวไทยเชื้ อสายมอญ ใช้บรรเลง – ขับร้อง บทเพลงต่างๆ
เพื่อการฟัง ใช้ประกอบการแสดงลิเก ใช้บรรเลงในงานอวมงคล เช่น งานสวดพระอภิธรรมศพในวัฒนธรรมของ
ชาวไทยพุทธ และงานฌาปนกิจศพ
ปัจจุบัน บทบาทการบรรเลงของวงปี่พาทย์แต่ละประเภทมีปริมาณลดลง เพราะประชาชนเปลี่ยนค่านิยมใน
การหาจ้างไปบรรเลง ทำ�ให้ปี่พาทย์บางลักษณะ เช่น วงปี่พาทย์ไม้แข็ง วงปี่ พาทย์เสภา วงปี่พาทย์ดึ กดำ�บรรพ์
วงปี่พาทย์นางหงส์ เริ่มหาฟังได้ยาก บางสถานการณ์ หน่วยงานของทางราชการ และเอกชนสนับสนุ นให้เกิดขึ้ น
หลายแห่งจัดสาธิตเพื่อการศึกษา มิใช่ เกิดขึ้ นตามกระบวนการทางวัฒนธรรมและวิ ถีชน จึงนับเป็นประเด็นที่ต้องให้
ความสำ�คัญต่อการจัดการมรดกวัฒนธรรมปี่ พาทย์อย่างเร่งด่วนต่อไป
ปี่พาทย์ ได้รั บการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติประจำ�ปีพุทธศักราช ๒๕๕๓