Page 31 - dcp7

20
หากนำ�มาตราของเอลลิสมาวัดระยะห่างระหว่างเสียงข้างเคี ยงกันทั้ง ๕ เสียงแล้ว จะได้ระบบเสียงดังนี้
ลำ�ดับเสียง ๑ ๒ ๓ ๔ ๕
ระยะเซ็นต์ ๐ ๒๗๖ ๒๑๙ ๑๒๕ ๒๐๐
ระยะรวม ๒๗๖ ๔๙๕ ๖๒๐ ๘๒๐
(ที่มา: นิศาธร กองมงคล. เรื่องเดิม)
มาตราเอลลิสกำ �หนดให้ระยะครึ่งเสียง(semitone) เท่ ากับ ๑๐๐ เซ็นต์ ระยะหนึ่งเสียงเต็ม (tone) เท่ากั บ
๒๐๐ เซ็นต์ และระยะหนึ่งเสียงครึ่ ง (๓ semitones) เท่ากับ ๓๐๐ เซ็ นต์ ดังนั้ น ระบบเสียงปี่ลื้อเลานี้ ตามวิธี ปฏิบัติ
ข้างต้น ซึ่งมีโน้ตตํ่าสุ ดตรงกับ D จึงมีโมดเป็นดังนี้
ลำ�ดับเสียง ๑ ๒ ๓ ๔ ๕
โน้ต D F-๒๔ G-๕ Ab+๒๐ Bb+๒๐
ระบบเสียงของขับลื้อตามตารางนี้มี ระยะใกล้เคียงกับครึ่งเสียง ๑ ที่ (ระหว่าง ๓ กับ ๔) ใกล้เคียงและเท่ากับ
หนึ่งเสียง ๒ ที่(ระหว่าง ๒ กับ ๓ และ ๔ กับ ๕) และใกล้เคียงกับระยะหนึ่งเสียงครึ่ง ๑ ที่ (ระหว่าง ๑ กับ ๒)
จากการวิเคราะห์ของนิศาธร กองมงคล (เรื่องเดิม) โน้ ตลำ�ดั บที่ ๔ เป็นโน้ ตที่ใช้จบบทขั บลื้อบ่อยครั้งที่สุด
ขั้นตอนในการขับลื้อโดยปกติจะดำ�เนินตามแบบที่ปฏิบัติสืบมาตั้งแต่โบราณเหมือนกันทั้งในประเทศไทยและ
ในสิบสองปั นนา คือ เริ่มต้นด้วยทำ�นองปี่เพื่อกำ �หนดระดับเสียงให้ช่างขับทราบ จากนั้น ช่างขับจึงเริ่มเกริ่นด้วยคำ�ขึ้น
ต้นซึ่งมักเป็นคำ�ว่ า “เจ้าเฮยเจ้า” แล้วการขับจึงดำ�เนินไปโดยมีคำ �ขึ้นต้นว่า “นาบัดเดียววันนี้” และมีปี่บรรเลงคลอ
ตลอดเวลาจนจบบทด้วยคำ�ลงท้าย ปี่จึงลงท้ายซํ้ า อีกครั้งหนึ่ง ดั งแผนภูมิ
ปี่ เกริ่น บรรเลงคลอ ลงท้าย
ขับ เกริ่น ขับเนื้อหา ลงท้าย
(ที่มา: นิศาธร กองมงคล. ๒๕๔๙, ๗๘)
เมื่อการขับจบบทลง ผู้ ฟังจะแสดงความพอใจด้วยการร้องดังๆพร้ อมๆกันว่า “เซ้ย” และช่างขับคนเดิมจะพัก
ให้ช่างขับคนใหม่พร้ อมกับช่างปี่ประจำ�ตัว (หรืออาจใช้ช่ างปี่คนเดิมแต่เปลี่ ยนปี่เป็นเลาใหม่ที่มี เสียงตรงกับเสียงของ
ช่างขับ) ดำ�เนินการขับตามขั้นตอนที่เหมือนกับของช่างขับคนก่อน ในอดีต(เมื่อไม่มีมหรสพอื่นใด) การขับสลับกันเช่นนี ้
อาจเริ่มตั้งแต่หลังอาหารค่ำ�ไปจนใกล้รุ่ งวันใหม่ก็ ได้ (ภาพที่ ๓)