Page 168 - dcp7

157
ความหมายเหมาะเจาะที่จะนำ�มาตั้งชื่อการละเล่นเพื่อความบันเทิงใจ อนึ่ งการละเล่นที่มีชื่อให้ความหมายว่าความ
บันเทิงใจ
บางแห่งเรียกหนังบักตื้อ หนังบักป่องบักแก้ ว หนังบักปอดบักแก้ว หรือชื่อตามรูปตัวละครตลกที่ สำ�คัญหรือ
เป็นรูปตัวละครที่ออกประกาศเรื่องที่แสดงในคืนนั้นให้ ผู้ชมทราบ
สำ�หรับหนังประโมทัยนั้นมีองค์ประกอบสำ�คัญดังต่อไปนี้ คือ ตัวหนัง โรงหนัง ผู้เชิด บทพากย์ บทเจรจา ดนตรี
ประกอบ ตลอดจนแสงเสียงที่ใช้ ในการแสดง เป็นต้น
คณะหนังประโมทัยในภาคอีสาน นิยมเรียกเป็นคณะ ในคณะหนึ่งๆ จะมีผู้เล่นประมาณ ๕-๑๐ คน โดยทำ�หน้าที่
เป็นคนเชิดหนัง คนพากย์และเจรจา และนักดนตรีซึ่งอาจเพิ่ มขึ้นตามจำ�นวนเครื่องดนตรี เครื่องดนตรี ประกอบด้วย
กลองสองหน้า แคน กลองชุด เบส คีย์บอร์ด กีตาร์ ฉิ่ง และระนาดเอก เป็นต้น เวทีที่ใช้แสดงจะอยู่ระดับสายตา
ส่วนจอจะสูงจากเวทีประมาณ ๑ เมตร ขนาดของเวที กว้างประมาณ ๑.๘๐ เมตร แสงไฟที่ส่องจะใช้ตะเกียงโป๊ะ (เจ้าพายุ)
ต่อมาใช้หลอดไฟประมาณ ๖๐ หรือ ๗๐ แรงเทียน ผู้เชิดและผู้พากย์ เป็นคนเดียวกันปัจจุบันได้พัฒนาตามความนิยม
ของผู้ชม คือใช้ทำ�นองลำ�ซิ่งเพื่อความสนุกสนาน เนื้อเรื่องที่ใช้ แสดงมีหลายเรื่องแต่ส่วนมากนิ ยมเล่นเรื่องรามเกียรติ์
หรือ สังข์สินชัย
การไหว้ครู เป็นพิธีกรรมก่อนการแสดง เมื่อเริ่มการแสดงต้องไหว้ครู ในจอหรือไหว้ ครูในการแสดงอีกครั้ง โดย
การออกรูปพระฤๅษีและการออกรูปตัวแสดงทั้ งหมด การเชิดหนังประโมทัยนั้น ผู้เชิดจะยืนเชิดเมื่อผู้ เชิดจับตัวหนัง
ตัวใด ผู้เชิดก็จะพากย์ และเจรจาตามตัวหนังนั ้นไป การพากย์หนังประโมทัยด้วยภาษาถิ่ นง่ายๆ ว่า “ฮ้ องหนังตะลุง”
(ร้องหนั งตะลุง) และเรียกการเจรจาว่า “ความเว้า” (คำ�พูด) บทพากย์หนังประโมทัย มีทั้งที่เป็นกลอนแปด กลอน
บทละครแบบภาคกลาง และกลอนลำ�ชนิดต่างๆ เช่ น ทางยาง ทางสั้น เต้ย เป็นต้น โอกาสในการแสดงของหนังประโมทัย
จะแสดงตามงานเทศกาลและงานมงคลต่างๆ ที่ได้รับว่ าจ้างให้ ไปแสดง
หนังประโมทัยถือว่ าเป็นการแสดงพื้นบ้าน เป็นมหรสพอย่างหนึ่งของภาคอีสานเฉกเช่นเดียวกั บการแสดงชนิด
อื่นๆ เช่น หมอลำ� คุณค่าของหนังประโมทั ยมีมากมาย โดยให้ความเพลิดเพลินสนุกสนาน ซึ่งทำ�ให้ผู้ชมได้สนุกสนาน
ครึ้นเครงด้วยความหั วเราะด้วยความขบขั น หนังประโมทัยมักมีส่ วนประกอบในเนื้อเรื่องที่ แสดงให้ผู้ ชมเข้าใจใน
สภาพสังคม สิ่งแวดล้อม เข้าใจในชีวิ ต และให้ความรู้ในด้านต่างๆ
การแสดงของหนังประโมทัยมั กจะมีการแทรกพุทธภาษิตและคติธรรม รวมทั้ งแสดงให้เห็นว่ าฝ่ายอธรรมย่อม
พ่ายแพ้แก่ ฝ่ายธรรมะ ผู้ที่ทำ�ความดี แม้ตกยากก็มี ผู้อุปการะ ผู้ ที่ทำ�กรรมชั่วก็จะประสบกับภัยพิ บัติ ในที่สุ ดหนัง
ประโมทัยช่วยอนุ รักษ์ไว้ซึ่ งศิลปวัฒนธรรมพื้นบ้านอันเกี่ยวเนื่องกับการแสดงของหนังประโมทัย อันเป็นมรดกทาง
วัฒนธรรมชิ้นหนึ่ งของภาคอีสาน ที่ชี้ให้เห็นถึงอารยธรรมบางอย่างของอีสาน หนังประโมทัยเป็นมหรสพที่ผสมผสาน
กันของศิลปะพื้นบ้านหลายแขนง นับแต่การสร้างรูปหนัง บทพากย์ บทเจรจา ดนตรี การลำ� และศิลปะในการเชิด
ตัวหนัง สิ่งเหล่านี้ได้หล่อหลอมขึ้นมาจากขนบธรรมเนียมและวัฒนธรรมท้องถิ่น แล้ วสะท้อนออกมาในรูปของมหรสพ
ที่ให้ความบันเทิง ซึ่ งมีคติความคิ ดของผู้คนในถิ่นนั้นๆ เกี่ยวกับเรื่องต่างๆ สอดแทรกด้วย