Page 152 - dcp7

141
เหราเล่นนํ้า บัวชูฝัก นาคาม้วนหาง กวางเดิ นดง พระนารายณ์ -ขว้างจั กร ช้างหว่านหญ้า หนุ มานผลาญยักษ์
พระลักษมณ์แผลงอิทธิ์ฤทธี กิ นนรฟ้อนฝูง ยูงฟ้อนหาง ขัดจางนาง ท่านายสารถี ตระเวนเวหา ขี่ ม้าตีคลี ตีโทนโยนทัพ
งูขว้างค้อน รำ �กระบี่สี่ท่า จีนสาวไส้ ท่าชะนีร่ายไม้ ทิ้งขอน เมขลาล่อแก้ ว กลางอัมพร กินนรเลียบถํ้า หนังหน้าไฟ
ท่าเสือทำ�ลายห้าง ช้างทำ�ลายโรง โจงกระเบนตี เหล็ก แทงวิไสย กรดสุเมรุ เครือวัลย์พันไม้ ประลัยวาตยั้ งคิด ประดิษฐ์
ทำ� กระหวัดเกล้า ขี่ม้าเลี ยบค่าย กระต่ายต้องแร้ว ชักซอสามสาย
รำ�แม่บทใหญ่นี้เชื่อว่าได้รับอิทธิพลจากตำ�รานาฏยศาสตร์ของอินเดี ย ซึ่งพวกพราหมณ์นำ�เข้ามาเผยแพร่พร้ อม
กับศาสนาพราหมณ์ตั้ งแต่สมัยสุ โขทัย และได้พัฒนาการเป็นนาฏศิลป์ไทยที่สมบู รณ์ ประณี ตงดงามในสมัยอยุธยา
และรัตนโกสินทร์ เมื่อกรมศิลปากรก่อตั้ งโรงเรียนศิลปากร จึงได้นำ�มาบรรจุไว้ในหลักสูตรวิชานาฏศิลป์ละคร โดย
คุณครู มัลลี คงประภัศร์ ครูสอนนาฏศิลป์ ไทยได้คิดประดิษฐ์ลีลาเชื่อมท่ารำ� โดยยึ ดคำ�กลอนตำ�รารำ� จากหนังสือ
ตำ�ราฟ้อนรำ�ในรัชกาลที่ ๖ ทั้งนี้ ท่านเจ้าคุณครู (พระยานัฏกานุรักษ์) ได้ดูและเห็นชอบแล้ว จึงได้นำ�ไปฝึกหัดนักเรียน
โรงเรียนศิลปากรให้รำ�ประกอบการแสดงละครเรื่องสุริยาคุปต์ ของหลวงวิจิตรวาทการ และใช้แสดงเป็ นชุดเอกเทศ
เครื่องแต่งกายของฝ่ายพระ และฝ่ายนางจะนิยมแต่งเช่นเดียวกับแม่บทเล็ก ใช้ผู้ แสดงตั้งแต่ ๒ คนขึ้นไป
นอกจากนี้ รำ�แม่บทใหญ่ยั งปรากฏอยู่ในการแสดงเบิกโรงเรื่องนาฏราช ผู้ รำ�คือผู้แสดงบทบาทพระอิศวร
โดยเนื้อหากล่าวถึงพระอิศวรและพระนารายณ์เทพเจ้าทรงอวตารเป็นดาบสและดาบสินี เพื่อปราบพวกนักบวชชายหญิง
ที่ประพฤติผิดพรหมจรรย์ อยู่ ณ ป่าตาระกะ แต่ มียักษ์ตนหนึ่งชื่อมูลคะนี ผู้มี หน้าที่เฝ้าป่าได้เข้ามาช่วยปกป้องนักบวช
ไว้พระอิศวรจึงสำ�แดงอิทธิฤทธิ์ เอาพระบาทเหยียบยักษ์นั้น พร้อมกับวาดกรเป็ นท่าทางสวยงาม ซึ่งตำ�นานท่ารำ�ถือว่า
เป็นท่ารำ�แรกที่เกิดขึ้นในโลก โดยให้ชื่อว่า ท่ านาฏราช เมื่อพญาอนันตนาคราชซึ่งตามเสด็จพระนารายณ์ ได้เห็นก็เกิด
ความประทับใจ จึงทูลขอให้พระอิศวรทรงรำ�อีกครั้งบนสรวงสวรรค์ พระอิศวรก็ทรงประทานโดยให้บรรดาเทพยดา
ทั้งหลายได้ดูการรำ�ไปพร้อมๆ กัน ซึ่งการรำ�ครั้ งนี้เป็นรำ�แม่ บทที่มี เนื้อร้องยาวเรียกว่า รำ�แม่บทใหญ่ ปัจจุบันไม่นิยม
นำ�มาแสดงเป็นชุดเอกเทศ เนื่องจากมีบทยาวมาก ดั งจะเห็นได้จากเนื้อร้องต่อไปนี้
เทพนมปฐมพรหมสี่หน้า สอดสร้อยมาลาช้านางนอน
ผาลาเพียงไหล่พิศมัยเรียงหมอน กังหันร่อนแขกเต้ าเข้ารัง
กระต่ายชมจั นทร์จันทร์ทรงกลด พระรถโยนสารมารกลับหลัง
เยื้องกรายฉุยฉายเข้าวั ง มังกรเลี ยบถํ้ามุจลินท์
กินนรรำ�ซํ้าช้างประสานงา ท่าพระรามาโก่งศิลป์
ภมรเคล้ามัจฉาชมวาริน หลงใหลได้สิ้ นหงส์ลินลา
ท่าสิงโตเล่นหางนางกล่อมตัว รำ�ยั่วชั กแป้งผัดหน้า
ลมพัดยอดตองบังสุริยา เหราเล่นนํ้ าบัวชูฝัก
นาคาม้วนหางกวางเดิ นดง พระนารายณ์ฤทธิรงค์ขว้างจักร
ช้างหว่านหญ้าหนุมานผลาญยักษ์ พระลักษมณ์แผลงอิทธิ ฤทธี
กินนรฟ้อนฝูงยูงฟ้อนหาง ขัดจางนางท่านายสารถี