Page 149 - dcp7

138
รำ�เพลงช้า-เพลงเร็ว
เรียบเรียงโดย วันทนีย์ ม่วงบุญ
รำ�เพลงช้ า - เพลงเร็ ว หมายถึง การฝึ กหั ดรำ�เบื้องต้นในท่ ารำ�
แบบแผนของนาฏศิลป์ ไทย ผ่านการปรับปรุ งพัฒนาจนถื อว่าเป็นท่ารำ �
มาตรฐานที่ถูกต้ องสวยงาม สามารถนำ�ไปเป็นแบบอย่างแก่ท่ารำ�ชุดต่างๆ
เช่น ท่ารำ �ของโขน ละคร ระบำ� เป็นต้น เชื่อว่า การรำ�เพลงช้า-เพลงเร็ว
น่าจะมี การฝึกหั ดมาพร้อมกับการฝึ กหั ดนาฏศิลป์ ในวัง เพราะการรำ �
เพลงช้า-เพลงเร็ว เป็นการฝึ กหัดอย่ างมีระเบียบแบบแผนเช่ นเดียวกับ
การฝึกหัดอื่ นๆ ในราชสำ�นัก
รำ�เพลงช้ า - เพลงเร็ว เป็นเพลงสำ �หรับฝึ กหัดท่ ารำ�เบื้องต้นของ
ตัวพระ ตั วนาง มีวงปี่ พาทย์บรรเลงประกอบ ไม่มี บทร้องในการฝึกหั ด
ขั้นแรก ผู้รำ�ขับร้องปากเปล่าเลี ยนเสียงหน้าทับของเพลง คือ ร้ องเพลงช้า
ว่า จะ โจ๊ ง จะ ทิง โจ๊ง ทิง และร้ องเพลงเร็วว่า ตุ๊บ ทิ ง ทิง เมื่อผู้ฝึกหัดคล่อง
ดีแล้ว จึงให้รำ�เข้าวงปี่ พาทย์โดยใช้ทำ�นองเพลงสร้อยสนในการบรรเลงเพลงช้า
และใช้เพลงเร็ว (ตามชื่อเพลง) ในการบรรเลงเพลงเร็ว จบด้วยเพลงลา
ในการรำ�เพลงช้า – เพลงเร็ว มี ลำ�ดับขั้นตอนตั้งแต่ท่าแรกถึงท่าสุดท้าย
อย่างเป็นระบบ กล่าวคือ มีการเชื่อมท่ารำ�หนึ่งไปสู่อีกท่ารำ�หนึ่งอย่างสอดคล้อง
กลมกลืน แต่ขณะเดี ยวกันก็แฝงไว้ด้ วยจารีตหรือวั ฒนธรรมไทยลงไปในท่ารำ�ด้วย เช่น ท่าแรกต้องเริ่มด้วยการไหว้ เพื่อ
รำ�ลึกถึงครู บาอาจารย์ ผู้มี พระคุณ จากนั้นจึงออกท่ารำ� จากท่าง่ายๆ ไปหาท่ายากๆ ที่มีความสลั บซับซ้อนมากยิ่งขึ้น
ท่ารำ�ต่างๆ ในเพลงช้ า – เพลงเร็ว ล้วนแต่เป็นท่าแม่บท หรือ “แม่ท่า” ของกระบวนการรำ�ละครไทย เพราะ
ไม่ว่ าจะเป็นการแสดงระบำ�รำ �ฟ้อน การแสดงละคร และบทบาทของผู้แสดงทุกตัว ต้องมีการใช้ท่ารำ �ในเพลงช้า –
เพลงเร็วด้วยเสมอ โดยเหตุนี้ ผู้ที่เป็นนั กรำ�ที่ดีจึงต้องมีการรำ�เพลงช้า – เพลงเร็ วอยู่เสมอ การรำ�เพลงช้า – เพลงเร็ว
จึงนับเป็นหัวใจที่สำ�คั ญยิ่งของการละครไทย
รำ�เพลงช้า - เพลงเร็ ว ได้รับการขึ้ นทะเบียนเป็นมรดกภูมิ ปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติประจำ�ปีพุ ทธศักราช
๒๕๕๓
ภาพ : สาธิตการฝึกหั ดรำ�เพลงช้า-เพลงเร็ว
ของเยาวชนในพิธีประกาศขึ้นทะเบียน
มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติ
ประจำ�ปี พุทธศักราช ๒๕๕๓
ที่มา : กรมส่งเสริมวั ฒนธรรม