Page 113 - dcp7

102
๒. โขนโรงนอกหรือโขนนั่งราว เป็นการแสดงโขนบนโรง ไม่มีเตี ยงสำ�หรับตัวนายโรงนั่ง มีราวพาดตามส่วนยาว
ของโรง ตรงหน้าฉากออกมามีช่ องทางให้ผู้ แสดงเดินได้ รอบราว ตัวโรงมักมีหลังคา เมื่ อตัวโขนแสดงบทของตน
แล้วก็จะไปนั่งบนราว สมมติ เป็นเตียงหรือที่นั่งประจำ�ตำ�แหน่ง ส่วนผู้ แสดงเป็นเสนาหรือวานรยังคงนั่ งพื้นแสดงปกติ
การแสดงโขนประเภทนี้ไม่มีการขั บร้อง มีแต่การพากย์และเจรจา ดนตรีมี วงปี่พาทย์ ๒ วง บรรเลงเพลงหน้าพาทย์
๓. โขนหน้าจอ เป็นโขนที่แสดงตรงหน้าจอหนังใหญ่ โดยเจาะผ้าดิบทั้ง ๒ ข้างของจอ ทำ�เป็นช่องประตู เข้าออก
แล้วทำ�เป็นซุ้มประตู ด้านหนึ่ งเป็นปราสาทราชวัง สมมติเป็ นกรุงลงกา อีกด้านหนึ่ งเป็นค่ายพลับพลาพระรามแล้ว
โขนก็ขึ้นไปแสดงบนโรง มีการพากย์และเจรจา มีดนตรีปี่พาทย์ประกอบการแสดงเพียงวงเดียว
๔. โขนโรงใน เป็นศิ ลปะการผสมผสานระหว่างโขนหน้ าจอกับละครใน คื อเริ่มมีผู้ แสดงหญิงเข้ามาปะปน
มีการออกท่ารำ� เต้ น ผู้แสดงเป็นตัวพระเริ่ มไม่ต้ องสวมหัวโขน มีการพากย์และเจรจาตามแบบโขน นำ�เพลงขั บร้อง
และเพลงดนตรีแบบละครในและระบำ�รำ �ฟ้อนเข้าผสมด้ วย โขนที่กรมศิ ลปากรนำ�ออกแสดงในปัจจุบันนี้ ใช้ศิ ลปะ
การแสดงแบบโขนโรงใน ไม่ว่าจะแสดงกลางแจ้งหรือแสดงหน้าจอก็ตาม
๕. โขนฉาก หรือโขนโรง สันนิ ษฐานว่าเกิ ดขึ้นราวรั ชกาลที่ ๕ โดยมี ผู้คิดสร้างฉากมาประกอบการแสดงโขน
บนเวทีในโรง (วิก) คล้ายกับการแสดงละครดึกดำ �บรรพ์การแสดงแบ่งเป็นฉากเป็ นตอนและมีการประดิษฐ์ฉากขึ้น
ประกอบตามท้องเรื่อง วิธีแสดงดำ �เนินเช่นเดี ยวกับโขนโรงในมีการขั บร้อง รำ� เต้น และมี เพลงหน้าพาทย์
ลั กษณะ ที่ สำ � คั ญอี กป ร ะ ก า ร หนึ่ ง
ของโขน คือ เครื่ องแต่ งกาย แบ่ งออกเป็ น
๓ ฝ่าย คื อ ฝ่ ายมนุ ษย์-เทวดา(พระ นาง)
ฝ่ายยั กษ์ และฝ่ายลิง โดยแบ่งลั กษณะเครื่อง
แต่งกายได้ ๓ ประเภท คือ เครื่องประดับศีรษะ
เสื้อผ้าเครื่องนุ่งห่ ม และเครื่องประดับกายต่างๆ
การพากย์โขนก็เป็นศิลปะสำ�คัญควบคู่ กับ
การแสดงโขนเพื่อใช้ในการบรรยายและแสดง
อารมณ์ประกอบตั วแสดง
บทพากย์ ใช้สำ�หรั บเดินเรื่ องการแสดง
โขน แต่งด้วยคำ�ประพันธ์ ชนิดกาพย์ ฉบัง ๑๖
หรือกาพย์ยานี ๑๑ บทพากย์มีชื่อเรียกแตกต่าง
กันออกไป บทเจรจาเป็นบทร่ ายยาว ส่ งและ
รับสัมผัสกันไปเรื่อยๆ ใช้ได้ ทุกโอกาสคนพากย์
และเจรจานี้ใช้ ผู้ชายไม่น้อยกว่า ๒ คน เพื่อจะ
ได้โต้ตอบกั นทันท่วงที เมื่ อพากย์หรือเจรจาจบ