Basic HTML Version
73
ตำ
�นานพระแก้
วมรกต
เรี
ยบเรี
ยงโดย รองศาสตราจารย์
รั
งสรรค์
จั
นต๊
ะ
ตำ
�นาน
พระแก้
วมรกต
เป็
นวรรณกรรมพุ
ทธศาสนาของไทย มี
ชื่
อที่
รู้
จั
กกั
นอย่
างกว้
างขวางว่
า
ตำ
�นานพระแก้
ว
ตำ
�นานพระแก้
วมรกต ตำ
�นานพระพุ
ทธมหามณี
รั
ตนปฎิ
มากร
ในท้
องถิ่
นภาคเหนื
อ มี
ชื่
อต่
างๆ เช่
น
ตำ
�นานพระแก้
วเจ้
า
ตำ
�นานพระแก้
วมรกต ตำ
�นานพระแก้
วอมรกต ตำ
�นานพระแก้
ว อั
มมรกตเจ้
า ตำ
�นานพระแก้
ว
เป็
นต้
น สำ
�นวนที่
นั
บว่
า
เก่
ากว่
าฉบั
บอื
่
นๆ ชื่
อว่
า
รั
ตนพิ
มพวงศ์
แต่
งเป็
นภาษาบาลี
โดยพระเถระพรหมราชปั
ญญาใน ช่
วง พ.ศ. ๑๙๗๙-๒๐๑๑
นอกจากนี้
ยั
งปรากฏใน
ชิ
นกาลมาลี
ปกรณ์
ซึ่
งพระรั
ตนปั
ญญาเถระเขี
ยนเป็
นภาษาบาลี
เมื่
อประมาณ พ.ศ. ๒๐๖๐
และยั
งปรากฏใน
พระราชพงศาวดารกรุ
งรั
ตนโกสิ
นทร์
รั
ชกาลที่
๑
ด้
วย
ตำ
�นานพระแก้
วมรกต
พบมากที่
เป็
นสำ
�นวนล้
านนา กระจั
ดกระจายอยู่
ตามวั
ดต่
างๆ มี
เนื้
อหาสั้
น ๆ เพี
ยง
๗ – ๘ หน้
าลาน มี
ทั้
งที่
จารไว้
เฉพาะเรื่
อง
ตำ
�นานพระแก้
วมรกต
เรื่
องเดี
ยว และจารร่
วมกั
บเรื่
องอื่
น ๆ สำ
�หรั
บเรื่
องย่
อที่
คั
ดมานี้
สรุ
ปความมาจากตำ
�นานพระจั
นทน์
เจ้
า พระสิ
งห์
พระแก้
ว ต้
นฉบั
บใบลานเป็
นของ วั
ดทรายมู
ล อ.สั
นกำ
�แพง
จ.เชี
ยงใหม่
เนื้
อหามี
ว่
า เมื่
อครั้
งที่
มหาเถร ชื่
อมหานาคเสน อยู่
ที่
เสนอาราม เมื
องปาฏลี
บุ
ตต์
คิ
ดจะสร้
างพระพุ
ทธรู
ป
ขึ้
นองค์
หนึ่
ง พระอิ
นทร์
บั
นดาลให้
วิ
ษณุ
กรรมนาแก้
วมณี
โชติ
จากดอยวิ
บู
ลบรรพตมาให้
แต่
ยั
กษ์
กุ
มภั
ณฑ์
ให้
มรกตมาแทน
พระอิ
นทร์
จึ
งให้
สลั
กเป็
นรู
ปพระพุ
ทธเจ้
าสู
ง ๒ ศอก ๑ นิ้
ว แล้
วบรรจุ
ธาตุ
พระพุ
ทธเจ้
าไว้
๗ แห่
ง พระมหานาคเสน
ได้
ทำ
�นายว่
า ต่
อไปพระแก้
วมรกตนี้
จะเจริ
ญรุ่
งเรื
องในขอม พม่
า และไทย ต่
อมาพระยาอนุ
รุ
ทธราช กษั
ตริ
ย์
พม่
า