Page 24 - dcp6

13
ขณะนั้นเจ้าเมืองกำ�ลั งป่าวประกาศหาผู้วิเศษมาชุบชีวิตพระธิดาซึ ่งเพิ่งถูกงูกัดโดยประกาศว่าใครรักษาหายจะ
แบ่งเมืองให้ครองครึ่งหนึ่งและจะยกพระธิดาให้ อรพิมพ์หนุ่มสามารถรักษานางได้แต่บ่ายเบี่ยงไม่รับพระธิดาแต่กลับ
ขอบวชเป็นพระภิ กษุในพุทธศาสนาจนได้เป็นพระสังฆราชแห่ งนครพาราณสี ได้สร้างศาลาโรงทานและเขี ยนภาพเล่า
เรื่องชีวิตของตนกั บพระปาจิต โดยสั่งทหารให้เฝ้ าดูว่าหากมีนักเดินทางมาเห็นภาพแล้วร้องไห้ ให้ตามนางไปพบ
ในที่สุดพระปาจิตก็เดิ นทางมาพักที่ศาลาโรงทานดังที่นางหวัง ทั้งสองได้พบกัน ต่างก็เล่าเรื่องให้ฟังและเมื่อทั้ง
คู่ยังคงมีความรักต่อกั น นางได้อธิษฐานคืนร่างเป็นหญิงและลาเจ้าเมืองพาราณสีกลับไปเมืองอินทปัตถ์ กับพระปาจิต
นิทานเรื่ อง พระปาจิ ต-นางอรพิมพ์ ได้มี การเขียนเป็นลายลั กษณ์อักษรไว้ ใน ปัญญาสชาดก เมื่ อต้น
พุทธศตวรรษที่ ๒๐ โดยพระภิ กษุล้านนาได้รวบรวมนิทานชาดกและนิทานพื้นบ้านที่แพร่หลายในท้องถิ่นแต่งขึ้นใหม่
เป็นภาษาบาลีให้ชื่อว่า ปาจิตตกุมารชาดก เรื่องนี้มิ ใช่ชาดกที่มาจากอรรถกถาชาดกหากมาจากนิทานพื้นเมื อง ที่แต่ง
เติมให้ตัวเอกกลายเป็นพระโพธิสัตว์แต่บทบาทสำ �คัญอยู่ที่นางเอก ดังในต้นเรื่องกล่าวถึ งสาเหตุที่มาว่า เหล่าพระภิกษุ
ทูลถามพระพุทธเจ้าว่ าพระนางพิมพาเมื่อบรรพชาแล้วสวยกว่าก่ อนอยู่ในเพศสมณะ พระพุทธเจ้า จึงตอบว่ า ในอดีต
ชาติพระนางพิมพาก็เป็ นเช่นนี้ แล้วจึงเล่าเรื่องในชาติที่นางไปเกิดเป็ นนางอรพิมพ์ ต่อมาแปลงเพศเป็นชายใช้ ชื่อของ
สามีว่ าปาจิตตกุมาร นางได้เป็นสังฆราชาในเมืองจัมปากนคร ได้โน้มน้าวให้ปาจิตตกุมารผนวช เป็นภิกษุ ในพระพุทธ
ศาสนาหากอยากได้พบนางอรพิมพ์อีกครั้งหนึ่งให้ ฟัง
โครงเรื่องและเนื้อเรื่องส่วนใหญ่คล้ายคลึงกัน ต่างกันที่รายละเอียด เช่น ในสำ�นวนลายลักษณ์นางเป็ นหญิงเจ้ า
อุบายสังหารคู่ศัตรูด้วยตนเอง ในนิทานท้ องถิ่นนางเป็นที่มาของชื่อพืชพรรณไม้ ต่างๆ และโบราณสถานในเขตจังหวัด
นครราชสีมา ส่วนพระปาจิตก็เป็นที่มาของชื่อบ้านนามเมืองต่างๆ ในเขตจังหวัดบุรีรัมย์ โดยเฉพาะที่ ปราสาทหิ นพิมาย
อำ�เภอพิมาย จั งหวัดนครราชสีมา เป็ นสถานที่ที่ผูกพั นอยู่กั บนิทานเรื่องนี้ ปราสาทหินพิมาย สร้างเมื่ อราวพุทธ
ศตวรรษที่ ๑๖-๑๗ เนื่องในพุทธศาสนามหายานและฮินดูปะปนกั น มีผู้ คนอยู่อาศัยต่ อเนื่อง กันมาตลอด ต่อมาจึง
เป็นศูนย์กลางอำ �นาจทางการเมืองและความเชื่อสำ �คัญของอาณาจักรกัมพูชาที่ขยายเข้ าปกครอง ดินแดนใต้แม่ นํ้า
มูลทั้งหมดในต้นพุทธศตวรรษที่ ๑๘
ตามนิทานพระเจ้าพรหมทัตเป็ นเจ้าของปราสาท แต่ชาวบ้านทั่ วไปเรียกว่า “ปราสาทหิ นพระนางอรพิมพ์”
ดังหลักฐานที่แอมโนนิเย นักสำ�รวจชาวฝรั่งเศสผู้ เดินทางเข้ามาสำ�รวจหาหลักศิลาจารึ กและโบราณวัตถุ ต่างๆในภาค
อีสานของไทยได้บันทึกไว้ในหนังสือ บันทึกการเดินทางในลาวภาคสองพ.ศ.๒๔๔๐ ว่า “ .. วันที่ ๘ กุมภาพันธ์ ก่อน
เที่ยงเล็กน้อยพวกเขาก็ไปถึงบ้านนางหอระพิม (Ban Nang Hor Phim) ซึ่ งเป็นหมู่บ้านของคนสยาม มี กระท่อมอยู่
๑๓ หลัง ตั้งอยู่บนเนินดินสูงซึ่งมี นิทานเรื่องนางหอระพิม ซึ่งอยู่ในหนังสือของเขมร เรื่อง ชะตาของพระเจนกุมาร
(Sata de Preah chen Kaumar) หมู่บ้านแถบนี้ มีประชากรพูดภาษาสยามแต่อาจมีกำ�เนิดมาจากเขมร... โดยเฉพาะ
ที่พิมายประชากรมีผิวคลํ้ามีเชื้อสายเขมรแต่มีภาษาและจารีตประเพณีเป็ นคนสยาม” นอกจากนี้เขายั งได้เล่าเรื่ อง
ที่มาของปราสาทหินพิมายว่าสร้างก่อนปราสาทวั ดพนมวัน โดยนางหอระเพียม (ออกเสียงแบบเขมร) ได้ พนัน กับ
พระเทวทัตแข่งกันสร้างในเวลาคืนเดียว