Page 105 - dcp6

94
ประการที่ ๔ ตำ �นานพระพุทธรู ปลอยนํ้าสะท้อนวิ ธีคิดเรื่องการอธิบายประวัติ ความเป็นมาของสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ที่
กลุ่มของตนเคารพนับถือเข้ากับสิ่งศักดิ์ สิทธิ์ที่เป็นที่รู้ จักทั่วไป อาทิ ตำ�นานหลวงพ่อธรรมจั กร วั ดธรรมามูล จังหวัด
ชัยนาท และ ตำ�นานหลวงพ่อลอย วัดดอนดำ�รงธรรม จังหวัดชลบุรี ต่างก็เล่าว่าพระพุ ทธรูปแต่ละองค์ ลอยนํ้ามา
ในสมัยเดียวกับหลวงพ่ อพุทธโสธร จังหวัดฉะเชิงเทรา เมื่อลอยมาถึ งบริเวณหน้าวั ดพระภิกษุ และชาวบ้านเห็นเป็น
อัศจรรย์ จึงอัญเชิญขึ้ นประดิษฐานไว้ ที่วัด
ประการสุดท้ าย หากวิ เคราะห์ตำ�นานพระพุทธรู ปลอยนํ้ากับตำ �นานสิ่ งศักดิ์สิ ทธิ์ของกลุ่มชนต่ างศาสนา
ต่างวัฒนธรรม เช่น ตำ �นานกระดานสลักลายอัลกุรอ่านของกลุ่มชาวมุ สลิมมัสยิดต้นสน ฝั่งธนบุรี กรุงเทพมหานคร
หรือ ตำ �นานรูปพระตายลอยนํ้าของกลุ่ มชาวคริสต์เชื้ อสายโปรตุเกสในชุมชนกาลหว่ าร์ (วั ดแม่พระลูกประคำ�)
ย่านตลาดน้อย กรุงเทพมหานคร เป็นต้น นำ �ไปสู่ข้ อสันนิษฐานว่า กลุ่ มชนเจ้าของตำ�นานน่ าจะมีความคุ้ นเคย
กับตำ�นานไทยที่มีเนื้อเรื่องเกี่ยวกับ “พระพุทธรูปลอยนํ้า” และได้นำ�ตำ�นานเหล่านั้นมาปรับใช้กับสิ่งศักดิ์สิทธิ์ของตน
อันหมายถึงว่ าแบบเรื่องและอนุภาคสำ�คัญของตำ�นานดั งกล่าวไม่เพียงแต่ ส่งผลต่อการสร้างเรื่องเล่าในวั ฒนธรรม
ชาวไทยพุทธเท่ านั้น ทว่ ายังกลายเป็นต้นแบบของตำ�นานในวัฒนธรรมอื่ นๆ ที่มีปฏิสัมพันธ์กับกลุ่มชาวไทยพุทธ
ในประเด็นเรื่องการดำ�รงอยู ่ในปัจจุบันของตำ �นานพระพุทธรูปลอยนํ้า นอกจากตำ�นานพระพุ ทธรูปลอยนํ้ า
จะดำ�รงอยู่เพื่อ “อธิ บายที่มา” ของพระพุ ทธรูปสำ�คัญในท้ องถิ่นนับแต่อดีตจนปัจจุบันแล้วยังนำ�ไปสู่ประเพณีพิธีกรรม
ของท้องถิ่นที่สอดคล้องกับตำ�นานด้วย ตัวอย่างเช่น ตำ�นานพระมหาธรรมราชา จังหวัดเพชรบูรณ์ ให้คำ �อธิบาย
ที่มาถึงสาเหตุ ลักษณะและช่วงเวลาการประกอบพิธี กรรมอุ้มพระดำ�นํ้า ว่า อากัปกิ ริยาของหลวงพ่อที่ปรากฏใน
ตำ�นาน รวมถึงช่วงเวลาที่ระบุ ไว้ เป็นเหตุให้ผู้ว่าราชการจังหวัดเพชรบูรณ์ต้องอุ้มพระพุทธรูปพระมหาธรรมราชาดำ�ลง
ในแม่นํ้านี้ป่าสักในเทศกาลสารทไทย โดยเชื่อว่าจะทำ�ให้ฝนฟ้าตกต้องตามฤดูกาล
อีกตัวอย่างหนึ่ง เช่น งานนมัสการหลวงพ่อโสธร หลวงพ่อวัดไร่ขิง และหลวงพ่อบ้านแหลม จะจัดขึ้นในช่ วง
เวลาใกล้เคียงกัน กล่าวคือ งานนมั สการหลวงพ่อโสธรจั ดขึ้นในวันขึ้น ๑๔ คํ่า ๑๕ คํ่า และแรม ๑ คํ่า เดือนห้า โดย
ถือว่าวันที่ อัญเชิญองค์หลวงพ่อขึ้นจากนํ้ามาประดิษฐานในพระอุโบสถเป็นวันเกิดหลวงพ่อโสธร คืองานนมัสการหลวง
พ่อวัดไร่ขิ งจัดขึ้นในกลางเดือนห้า ซึ่งเชื่อกันว่าเป็นวันที่อัญเชิญองค์ หลวงพ่อขึ้นประดิษฐานในพระอุโบสถ ส่วนงาน
นมัสการหลวงพ่อบ้านแหลมจัดขึ้นในเทศกาลสงกรานต์ ซึ่งก็คือในเดือน ๕ เช่นเดียวกัน
จากที่กล่าวมาทั้งหมดนี้ แสดงให้เห็นถึงความสำ�คัญของ ตำ �นานพระพุทธรู ปลอยนํ้า ในฐานะมรดกภู มิปัญญา
ทางวั ฒนธรรมในฐานะวรรณกรรมพื้นบ้านของของท้ องถิ่น และของสังคมไทย ทั้ งในแง่ วิธี คิ ดและวิ ธี บันทึก
ประวัติศาสตร์สังคมในมิ ติต่างๆ
ตำ �นานพระพุทธรู ปลอยนํ้ า ได้รับการขึ้ นทะเบียนเป็นมรดกภูมิ ปัญญาทางวั ฒนธรรมของชาติประจำ�ปี
พุทธศักราช ๒๕๕๘
เอกสารอ้างอิง
สายป่าน ปุริ วรรณชนะ. ตำ�นานประจำ�ถิ่นริมแม่นํ้าและชายทะเลภาคกลาง: ความสมานฉันท์ในความหลากหลาย.
ศูนย์คติชนวิทยา และ โครงการเผยแพร่ ผลงานทางวิชาการ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย,
๒๕๕๒.