Page 33 - dcp5

24
ภาษาซัมเร
เรียบเรียงโดย สุนี คำ�นวลศิลป์
ภาษาซัมเรมีผู้พูดตั้งถิ่นฐานอยู่ในอำ�เภอบ่อไร่ จังหวัดตราด ที่หมู่บ้านมะม่ วง บ้านนนทรีย์ และบ้านคลองโอน
เขตตำ�บลนนทรีย์เชื่อว่าชาวซัมเรเป็นคนพื้นถิ่นแต่ดั้งเดิ ม อพยพมาจากบริเวณเทือกเขาบรรทัดในกัมพูชา คำ�ว่ า ซัมเร
มีความหมายว่า “คน (คนทำ�นา)” เป็ นชื่อที่ผู้ พูดเรียกกลุ่มตนเองและภาษาของเขา แต่บุคคลภายนอก เรียกว่า ชอง
เช่นเดียวกับกลุ่มกะซองซึ่งอยู่ในตำ�บลใกล้ๆ กัน ชาวบ้านเองก็ยอมรับชื่อที่คนภายนอกเรี ยกกลุ่มตนไปด้วย ซึ่งแท้จริง
แล้วเป็นคนละกลุ่มคนละภาษากั น
ภาษาซัมเรเป็นภาษาในตระกูลออสโตรเอเชียติก สาขามอญ-เขมร กลุ่มย่อยเปียริก เช่ นเดียวกับภาษาชองและ
กะซองทั้งสามภาษานี้ มี ความใกล้ เคียงกั นแต่ก็ มี ความแตกต่างในลักษณะทางภาษาซึ่ งเจ้าของภาษารู้ สึ กถึง
ความแตกต่างอาทิเช่ นคำ�ศัพท์ ภาษาซัมเรมีพยั ญชนะต้น ๒๑ หน่วยเสียง และพยัญชนะท้าย ๑๓ หน่ วยเสียง
โดยเฉพาะอย่างยิ่งมีการใช้ตัวสะกด จ ญ และ ฮ ที่แสดงลักษณะภาษาของกลุ่มมอญ-เขมรอย่างชัดเจน ปัจจุบันภาษา
ซัมเรเปลี่ยนแปลงไปเป็นภาษาที่มีวรรณยุกต์ ใช้ระดับเสียงเป็นลักษณะเด่ นในการแยกความหมายของคำ�ซึ่งแตกต่างไป
จากภาษาชองและกะซอง (สุวิ ไล เปรมศรีรัตน์ และพรสวรรค์ พลอยแก้ว ๒๕๔๘: ๑๔-๑๖) เช่น ซวง = รำ � ซ่วง = ดม
ซ้วง = บอก เป็นต้ น อย่างไรก็ตามผู้ พูดภาษาซัมเรยังมีลักษณะนํ้ าเสียงผสมผสานที่แสดงลักษณะดั ้ งเดิมของภาษากลุ่มมอญ-
เขมร ทำ�ให้เกิดเสียงที่ผู้ฟั งรับรู้ถึงลักษณะเสียง เช่น เสียงทุ้ม เสียงตํ่าหรือเสียงหนัก เสี ยงพ่นลม เป็ นต้น ควบคู่ไปกับ
ระดับเสียงหรือวรรณยุกต์ การเรียงคำ�ในประโยคมีลักษณะแบบ ประธาน-กริยา-กรรม (SVO) เช่น ฮวบ กล็อง ฮือ นาน
<กิน-ข้าว-หรือ-ยัง> = กินข้าวหรือยัง จีว ติฮ นี่ ยิ บ <ไป-ที่-ไหน-มา> = ไปไหนมา โป่ ญ้าย ปะซา จั มปี อีน น่าด
<แก-พูด-ภาษา-อะไร-ได้ -บ้าง> = คุณพูดภาษาอะไรได้บ้าง เว่ย คีน ต่อปี <ตี-ลูก-ทำ�ไม> = ตีลูกทำ�ไม เป็นต้น
วิถีชี วิตของกลุ่มซัมเรไม่ค่อยเป็นที่รู้จักของสังคมภายนอก แม้ว่าจะเป็นคนพื้ นถิ่นที่อยู่ มาช้านานในเขตแดน
จังหวัดตราดและมีสัญชาติไทยกันทุกคน ทั้งนี้ อาจเป็นเพราะพื้นที่ที่พวกเขาอาศัยอยู่ นั้นค่อนข้างทุรกั นดารห่างไกล
และยังเป็นเขตชายแดนคนซัมเรดำ�รงชีวิตด้ วยการหาอาหารจากธรรมชาติรอบตัวและเก็บของป่า เช่ น หน่อไม้ หวาย
สัตว์ป่า และสมุนไพรต่างๆ ไปขาย บางครอบครั วที่มีที่ดินทำ�กินก็จะทำ �ไร่สับปะรด ปลูกมันสำ�ปะหลัง ผลไม้ยืนต้น
ปลูกข้าวไว้กินเองและขายบ้าง บ้างก็หาเช้ากินคํ่าโดยการรับจ้างเหมือนกับคนทั่วไปในท้องถิ่นนั้น นอกจากภาษาแล้ว
กลุ่มซัมเรมีวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์พวกเขามี ความเชื่อและนั บถือผี ดังนั้นการประกอบพิธี กรรมต่างๆ เกี่ยวกับชีวิต
จึงมักจะมีการเซ่นไหว้ผี การเล่นผีแม่ มดเป็นประเพณีที่สำ�คัญของคนซั มเร เช่น เดียวกับคนกะซองที่มี การเล่นนี้ด้วย
เหมือนกันแต่อาจแตกต่างกันในรายละเอียด