Page 138 - dcp4

127
เมื่อเสร็จแล้วหมอเหยาก็จะใช้ ผ้าผืนนี้ห่อเครื่องคายด้ วยถ้วยใบขนาดกลาง ๑ ใบ ใช้สำ�หรั บใสข้าวสารและวางไข่
ข้าวสาร ๒ ถ้ วย ถ้วยแรกเทลงในผ้าขาว (แพรมน) ถ้วยที่ ๒ ใสไวในถ้วยแล้ ววางตั้งไว้บน “แพรมน” ไขไกดิ บ
๑ ฟอง สำ�หรับเสี่ยงทายนิยมใช้ไขใหม่ จากแม่ไกพั นธุ์พื้นบ้าน ดาบ ๑ เล่ม มีความยาวแล้วแต่หมอเหยาแต่ละคน
จะหาได ดาบนี้จะใช้สำ�หรับเสี่ ยงทายโดยใช้ปลายดาบจิ้มบนถ้วยข้าวสารตั้งให้ ดาบนั้นตรง เหล้าขาว ๑ ขวด สำ �หรับ
หมอเหยาดื่ม ฝ้ายขาวใช้สำ�หรับคลองรอบๆ ถ้ วยข้าวสาร เงิ นลาดหรือเงินฮ้อย ๑ อัน เป็นเงินเก่าลักษณะคล้ายเรือ
เทียนที่ทำ�จากผึ้งแท้ ซึ่งใช้แต่งขันห้ าหรือขันบู ชาแล้วยั งทำ�เป็น เทียนหลึม (เทียน ๓-๔ เล่มประกอบกันให้มีขนาดใหญ่)
เทียนง่า (เทียนที่ทำ�เป็น ๓ ง่ามหรือทำ�เป็นกิ่ง) และเทียนคูสั้นๆ ใช้สำ�หรับใส่ในถ้วยใบขนุนดอกไมขาวสำ�หรับแต่งขันห้า
หมากพลูบุหรี่จัดทำ�เป็ นคำ�หมากสำ�หรับเคี้ยว พลู ปึกคื อนำ�ใบพลูมาแต่งเป็นปึกกรวย (ทำ�จากใบขนุน) เย็บเป็นกรวย
ขนาดเล็กใช้สำ�หรับใสดอกไมและเทียนหมอเหยาเรียกว่า “โซย” เมี่ยงเป็นของกินโดยจะปรุงจากตะไคร้ ใบมะละกอ
ใบหมากหั่นรวมกันเอาใส่ไวที่กรวย กระติบใส่ข้าวเหนียว ๑ กระติบใส่ข้าวไว้ เพื่อทำ�พิ ธีกวาดเจ็บกวาดไข้ออกจาก
ร่างกายของผู้ป่วย หรืออาจจะผูกแขนรับขวั ญของผู้ป่วยด้วย ฝ้ายผูกแขน ขันนํ้ าดื่ม
การเหยาจะไม่กระทำ�ในวันพระขึ้น ๘ คํ่า ขึ้น ๑๕ คํ่า และแรม ๘ คํ่า แรม ๑๕ คํ่า เพราะเชื่อกั นว่าเป็นวันที่
ต้องห้าม ส่วนวันอื่นๆ สามารถทำ�ได้ตลอด ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับญาติของผู้ป่วยจะกำ�หนด ซึ่งโดยปกติจะกระทำ� ในเวลาเย็น
ประมาณ ๕ โมงเย็นเป็นต้นไป แต่จะไม่ ทำ�ในช่วงบ่ายเพราะถือว่าเป็นเวลาเคลื่อนศพไปป่าช้าหรือที่เรียกว่าเวลาผีตกป่า
ส่วนสถานที่ นั้นถ้าเป็ นการเหยาเพื่อรั กษาอาการป่ วยหรือเหยาเพื่ อขับไล่ผีออก(คุ มผีออก) จะทำ �ในบ้านของผู้ป่วย
แต่ถ้าเหยาเลี้ยงผีจะกระทำ�ที่บ้านหมอเหยาคนใดคนหนึ่งซึ่งแต่ละปีจะเวียนกันไปจนครบทุกบ้าน แต่ถ้าเป็ นเหยาเอา
ฮูปเอาฮอยจะใช้สถานที่วั ดหรือบริเวณที่จัดเตรียมไว้ เพื่อเป็นการเหยา โดยเฉพาะเหยาจะมี อยู่ ๔ รู ปแบบคือ เหยา
เพื่อการรักษาการเจ็บป่วย เหยาเพื่อคุมผีออก เหยาเพื่อเลี้ยงผี เป็นการเซ่นไหว้ บวงสรวงผีหมอหรือผี บรรพบุรุษ
ของตนในรอบ ๑ ปีจะมีการเลี้ยงขอบคุณผีซึ่งนิ ยมเลี้ยงกันในช่วงเดือน ๓ หรือเดือน ๔ และเหยาเอาฮูปเอาฮอย
เป็นการเหยาเพื่อให้บ้านเมืองอยู่ ดีมีสุข ซึ่งจะทำ�ปีละ ๑ ครั้ง ในงานบุญผะเหวดหรื อบุญเดือน ๕ แต่ส่วนใหญ่จะ
เป็นการเหยาเพื่อรักษาอาการเจ็บป่วย
หมอเหยาจะแต่งกายแตกต่างไปจากผู้ร่วมพิธีคนอื่นๆ คือ หมอเหยาชาวผู้ไทยผู้หญิงจะใส่ เสื้อแขนยาว สีดำ �
ขลิบแดง มีกระดุมที่ ทำ�ด้วยเงินเหรียญสาบด้วยผ้าขิด ใส่จอนหู นุ่งผ้าซิ่นมัดหมี่ หรื ออาจจะใส่ผ้าซิ่นทิวมีผ้าสไบขิด
ใส่กำ�ไลเงินที่ข้อมือมีดอกไม้แซมมวยผม และทัดหูด้วยดอกมหาหงส์ (ดอกสเลเต) ส่วนหมอเหยาชาวกะโซ่ ผู้ หญิงไว้
ผมสูงแต่งตัวนุ่งซิ่นสวมเสื้อกระบอกย้ อมครามห่มผ้ าแถบ พิธีกรรมเหยาเพื่ อรักษาผู้ ป่วยจะมี ขั้นตอนที่สำ�คัญดังนี้
๑. จัดเครื่ องคายของเหยาและหมอแคนให้ เรียบร้ อย แล้วยกเครื่ องคายมาวางตรงหน้ าของหมอเหยา
หมอแคนก็จะนั่งอยู่ข้างๆ ของหมอเหยา คนป่วยก็จะนั่งหรือนอนอยู่ใกล้ๆ หมอเหยา หรือว่ าในกรณีที่คนป่วยอยู่ในที่อื่น
เช่น ไปรักษาตัวในโรงพยาบาล ไม่ สามารถอยู่ในพิธีได้ก็ให้เอาเสื้อผ้าของคนป่วยมาวางไว้หน้าพิ ธีเหยานั้น หมอแคน
จะเริ่มเป่ าแคน