Page 130 - dcp4

119
สวดโอ้เอ้วิ หารราย
เรียบเรี ยงโดย วัฒนะ บุญจั บ
วิหารรายหรือศาลาราย คือ ศาลาโถงที่สร้างขึ้นเป็นหลังๆ เรี ยงแถวกันรอบพระอุโบสถหรือวิหาร ใช้เป็นที่
สำ�หรับพักผ่ อนในบริเวณวัด ส่วนสำ �นวน “โอ้เอ้วิหารราย” ซึ่ งปัจจุบันมีความหมายว่ าชักช้ านั้น แท้ ที่จริงคือลีลา
การสวดหนังสือเป็ นทำ�นองของเด็กวัดแต่ครั้ งโบราณ ที่บางทำ�นองก็สนุกสนานคึกคั ก แต่บางทำ �นองฟังแล้วเสียงดัง
โว้เว้และชักช้ ายืดยาด ซึ่งในปัจจุบันยังคงมีสวดอยู่ที่ศาลารายรอบพระอุโบสถวัดพระศรีรั ตนศาสดารามในระหว่าง
เข้าพรรษา กลางพรรษา และออกพรรษา
ประวัติความเป็ นมา
ในสมัยกรุ งศรี อยุ ธยา สมเด็ จพระบรมไตรโลกนาถทรงอุทิ ศพระราชวั งส่วนหนึ่ งให้ สถาปนาเป็ น
วัดพระศรี สรรเพชญ์และให้ประชุมนั กปราชญ์ราชบัณฑิตแห่งมหาชาติคำ �หลวง โดยมีพระสังฆราชเป็นประธาน
เพื่ อใช้สวดในพระอุโบสถวัดพระศรี สรรเพชญ์ เมื่อแต่งเสร็จแล้วได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ฝึกซ้อมนักสวดตามวิหาร
ที่รายรอบวัดพระศรีสรรเพชญ์ และคัดเลือกผู้ ที่สวดดี คล่ องแคล่ว แม่นยำ�ในอักขระและทำ�นองขึ้นไปสวดที่วิหารใหญ่
ถวายสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ๓ ชุด ชุดละ ๔ คน เพื่อสับเปลี่ยนกัน
การสวดมหาชาติคำ�หลวงในสมัยอยุธยา สวดในระหว่ างเข้าพรรษา ๓ ครั้ง คือ ตอนเข้าพรรษาครั้ งหนึ่ง
กลางพรรษาครั้งหนึ่ง และออกพรรษาอีกครั้ งหนึ่ง พระมหากษัตริย์ทรงมี พระราชศรัทธาเสด็จพระราชดำ �เนิน
มาฟังทุกนัด เมื่ อสวดครบสามนัดแล้วจะพระราชทานเงินรางวัลให้แก่นักสวดทั้ง ๓ ชุดๆ ละ ๑ ชั่ง ซึ่งการสวดมหาชาติ
คำ�หลวงยังคงมีสวดเป็นประเพณีตลอดมาตราบปัจจุบัน
เมื่อคนเสี ยงดีได้ รับคั ดเลือกไปสวดมหาชาติคำ �หลวงถวายเฉพาะพระพักตร์พระเจ้าอยู่หัว ส่ วนคนที่เหลือ
ที่ได้ฝึ กหั ดสวดกันมาแต่ไม่ได้รั บคัดเลื อกให้ เข้าไปสวดถวายเจ้ านายจึ งไปสวดถวายพระเอาบุญตามศาลาราย
แต่อาจจะเป็ นเพราะความไม่เป็นระเบี ยบประกอบกั บเสี ยงสวดที่ฟั งแล้วรู้ สึกโหวกเหวกโว้ เว้มากกว่าไพเราะ
จึงเกิดคำ�เรียกว่า “โอ้เอ้วิ หารราย” ขึ้น และจากการที่คนรุ่นหลังไม่ทราบว่ามีการสวดมหาชาติคำ �หลวงในวิหารใหญ่
เพราะเห็นแต่เพียงการสวดแบบที่ฝึกหัดกันอยู่ตามศาลารายเท่านั้น ทำ�ให้ภายหลังมีการเรี ยกการสวดคำ�หลวงเป็ น
“สวดโอ้เอ้วิหารราย” ไป จึงสรุ ปในชั้นต้ นได้ว่ าเดิมที ทำ�นองสวดคำ�หลวงและโอ้เอ้วิหารรายเป็นทำ�นองเดี ยวกัน
ดังปรากฏคำ�ปรารภในท้ายกัณฑ์มหาพน ฉบับตั้ งสวดในวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ความว่า